2 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `als men`
- als men van de duivel spreekt trapt men hem op zijn staart (=degene waarover men spreekt, laat zich dikwijls op dat moment zien)
- de reis is nog niet ten einde als men kerk en toren herkent (=geef niet op voor het doel geheel is bereikt)
14 betekenissen bevatten `als men`
- oude liefde roest niet (=als men al lang verliefd is, verdwijnt die liefde niet meer)
- een gegeven paard mag men niet in de bek kijken. (=als men een geschenk krijgt, dan moet men niet zoeken of er hier of daar wat aan mankeert.)
- wat men afdingt is het eerst betaald (=als men het goedkoop krijgt, is het vlugger betaald)
- honger maakt rauwe bonen zoet (=als men honger heeft, smaakt alles)
- wie vuur eet schijt vonken (=als men iets gevaarlijks onderneemt krijgt men nare gevolgen)
- wat het huis verliest, brengt het weer terug (=als men iets in huis zoek maakt, komt het meestal vanzelf weer tevoorschijn)
- de kruik gaat zo lang te water tot ze barst/breekt (=als men steeds risico`s blijft nemen, gaat het een keer mis)
- men moet de schapen scheren maar niet villen (=als men uit hebberigheid de inkomstenbron opoffert heeft men niets meer voor in de toekomst)
- oude paarden jaagt men aan de dijk (=als men zijn taak niet goed meer aankan, wordt men ontslagen)
- beter onbegonnen dan ongeeindigd (=beter niet beginnen als men het niet kan afwerken)
- zo de waard is vertrouwt hij zijn gasten (=men ziet de anderen zoals men zichzelf ziet)
- het achter de oren hebben (=niet zo dom zijn als men lijkt)
- om de kracht van het anker te voelen moet men de storm trotseren (=pas als men iets ernstig meemaakt, weet men op wie men kan vertrouwen)
- naar zijn meug eten (=zoveel eten als men lust)
37 dialectgezegden bevatten `als men`
- 'k mag er nie goed op (ô) peizen (=als men vreest dat iets verkeerd gaat aflopen) (Sint-Niklaas)
- 'k zat doar met de kroag omhoog en de pest ien (=als men ergens op de tocht zit :) (Westerkwartiers)
- 't leste hemd het gien buuz'n (=als men sterft kan men niets meenemen) (Westerkwartiers)
- ' k zen al weurtel oan' t schiete (=als men lang moet wachten) (Antwerps)
- alles is moar 'n wiet (=als men iets weet is het niet ingewikkeld) (Westerkwartiers)
- as de boer mij niet holl'n wil, zee de knecht, wil ik niet langer bliev'm (=als men de eer aan zichzelf wil houden) (Westerkwartiers)
- as gê van den duvel sprikt ziede zènne stjeirt (=iemand die het huis binnenkomt als men over hem aan het praten is) (Sint-Niklaas)
- As it net sile wol, moat men lavearje. (=als men niet kan zeilen moet men laveren) (Fries)
- Broed liene, da's sjaoi och sjaan. (=Brood lenen, is schade als een groter werd weergegeven, schande als men een kleiner weergaf.) (Genker)
- Das ouet de tuet van de bla patatten (=als men iets verteld van heel lang geleden en niet meer direkt weet of het klopt) (Rotselaars)
- De pastere doe geen twie missen veur tjaalfste gaald (=als men iets niet wil herhalen) (Lokers)
- Die ef. In 't veuren ewaarkt, veuruut eboerkt (=als men een voorschot op het huwelijk heeft genomen) (Giethoorns)
- dzjuir (=als men iemand tegenkomt of begroet zegt men dikwijls) (Sint-Niklaas)
- ghe leghtur oew kop maor baij (=als men iets niet lust aan tafel:) (Hulsters (NL))
- ien 'e ruumte is wel te weez'n (=het leeft prettig als men voldoende ruimte heeft) (Westerkwartiers)
- ik zol wel 'n heul zwien luzz'n (=als men een enorme honger heeft :) (Westerkwartiers)
- jis zo oed lik t ol van ze gat (=als men iemands leeftijd niet weet zegt men) (lichtervelds)
- Joa men hoondeke hiette gij bobieke (=als men de stilte wil doorbreken of mijmeren) (Herentals)
- kleer'n moak'n de man (=men maakt meer indruk als men mooi gekleed is) (Westerkwartiers)
- laet de boeren mar dorsen (=gezegd als men zich ergens niets van aan moet trekken) (Huizers)
- niet noakoart'n (=niet zeuren als men verloren heeft) (Westerkwartiers)
- pakt èm (=uitroep als men bij het kienspel er vier op een rij heeft) (Sint-Niklaas)
- schipbreuk lied'n ien 't zicht van 'e hoav'm (=als men de eindstreep net niet haalt) (Westerkwartiers)
- smakken (=geluid maken als men eet) (Sint-Niklaas)
- tes persees dad een ingelke op maain toeng pist (=als men iets heel lekkers drinkt) (tervurens)
- tied genóg’, kumtj altied te laat (=als men steeds iets uitstelt, gaat het mis) (Heitsers)
- Van proot komp proot (=als men Iers verteld wordt, wordt er vaak wat bij gedaan) (Giethoorns)
- vel: In zij' (eel) vel as 'n (se) ni gestrûpt es (=Antwoord op de vraag: `Waar is hij / zij ` als men het niet weet) (Lebbeeks)
- veul hand'n moak'n licht waark (=als men het samen aanpakt, gaat het gemakkelijker) (Westerkwartiers)
- veur mij 'n wiet, veur dij 'n vroag (=als men niet wil antwoorden :) (Westerkwartiers)
- wa de kop verget, moete de biëne bekoeëpe (=als men iets vergeet, moet je terug lopen) (Antwerps)
- wat niet wiet, wat niet deert (=als men de wet niet kent, hoeft men zich daar ook niet aan te houden) (Westerkwartiers)
- wat noe gezónge? (=als men geen raad meer weet) (Steins)
- woar 'n wil is is 'n weg (=als men iets persé wil kunnen) (Westerkwartiers)
- zoë geve ze de keuning zaain haandschoene oëk (=gezegde als men iemand iets toegooid) (Antwerps)
- zoe smijte ze de konink zèn andschoenen oûk (=als men iets naar iemand toegooit ....zegt men) (Sint-Niklaas)
- zunner wark gien hunning (=als men niet werkt verdient men ook niks) (Westerkwartiers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen