7 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `aan te`
- daar is kop noch staart aan te vinden (=daar geraak je niet uit wijs)
- daar is wat aan te kluiven (=daar is werk aan)
- daar valt wel een mouw aan te passen (=daar is wel een oplossing voor te vinden)
- er is geen zalf aan te strijken (=ergens niets aan kunnen doen of geen enkel zinvol advies mogelijk voor iemand)
- geen katje om zonder handschoenen aan te pakken (=geen gemakkelijk persoon)
- staan te slapen (=niet opletten)
- te vies om met een tang aan te pakken (=heel vies en smerig)
26 betekenissen bevatten `aan te`
- op een kratje zitten als dat nodig is (=bereid zijn om je aan te passen aan minder luxe)
- dat kan al het water van de zee niet afwassen (=daar is niets aan te doen - dat kan je niet wegpraten)
- voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast (=door voorzichtig te zijn, gaan tere zaken langer mee)
- een stok achter de deur (=een dreigement om iets gedaan te krijgen)
- het sop is de kool niet waard (=een onderwerp is te onbelangrijk om er aandacht aan te geven)
- het is als met de koeien van de Farao. (=er is geen goed aan te doen (De koeien van de Farao bleven mager))
- er is met hem te eggen noch te ploegen (=er is met hem niets aan te vangen)
- er is geen kruid tegen gewassen (=er is niets aan te doen)
- de room is er af. (=er is weinig meer aan te verdienen)
- elke gek heeft zijn gebrek (=er valt op iedereen wel iets aan te merken)
- alle dingen hebben twee handvatten. (=er zijn vaak meerdere manieren zijn om een situatie aan te pakken)
- hemel en aarde bewegen (=ergens alles aan doen om het gedaan te krijgen (bv van iemand))
- dweilen met de kraan open (=geen kans op succes hebben, omdat men de symptomen bestrijdt zonder de oorzaak aan te pakken)
- dat wast al het water van de zee niet af (=iets is niet meer te veranderen/aan te passen)
- mijn vingers jeuken (=ik heb zin om eraan te beginnen)
- aan een balk, die uit het bos gehaald wordt, moet veel gehakt worden, voor hij in het huis past (=in een religieuze groep, vereniging, etc,: je kunt leden uit een gemeenschap winnen, maar hun moet wel geleerd worden zich aan te passen)
- je kaarten op tafel leggen (=laten weten over welke middelen je beschikt om iets gedaan te krijgen)
- denkt aleer gij doende zijt en doende denkt dan nog. (Guido Gezelle) (=maak een plan alvorens ergens aan te beginnen, en stel tijdens de activiteit het plan bij indien nodig)
- daar hangt het mes uit (=men durft daar een grote uitdaging aan te gaan)
- het op een akkoordje gooien (=met elkaar afspreken iets op een bepaalde manier aan te pakken)
- zonder blikken of blozen (=onbeschaamd, zonder zich iets van anderen aan te trekken)
- de oude Adam afleggen. (=slechte gewoonten of gedrag achterlaten om positieve veranderingen aan te brengen.)
- iemand honing om de mond smeren (=tegen iemand aardige dingen zeggen/vleien om iets gedaan te krijgen)
- iemand naar de mond praten (=vleien en vriendelijk zijn om iets gedaan te krijgen)
- oog om oog en tand om tand (=wraak nemen voor onrecht dat je is aangedaan, door de dader precies hetzelfde aan te doen)
- geen geld, geen Zwitsers (=zonder geld krijg je hulp noch koopwaar of er is altijd wel geld nodig om iets gedaan te krijgen)
50 dialectgezegden bevatten `aan te`
- 'k em niks om oeën te doen (=ik heb niets om aan te trekken) (Meers)
- 'k zeg a mo da (van het frans 'je ne te dis que ça' (=om aan te duiden dat iets heel goed of opmerkelijk is) (Hals)
- 't Is èerdaodig volk (=Op hen is niets aan te merken) (Drents)
- 't is gjièn avance zei Emerance en ze kocht un kiend (=er is niets aan te doen) (Roeselaars)
- 't schaup es de preut af (=er is niets meer aan te doen) (Moes)
- 't schoap is de preut af (=daar is niks meer aan te doen, het is gedaan) (Sint-Niklaas)
- ' t steekt d' oögn' oit (=niet meer om aan te zien) (Waregems)
- achteróm is kèrmis (=uitspraak om aan te geven dat je niet aan hoeft te bellen maar gerust achterom mag komen) (Heitsers)
- as 't mar wower es , stut achter de kèrk geschraive (=daar valt aan te twijfelen) (Tiens)
- asun ouwe schuur braant dan braantie aart (=hopeloos om aan te beginnen) (Oudenbosch)
- d'r és gin doen oeën (=er is niet aan te doen) (Meers)
- da's 'n hiet hangiezer (=dat is moeilijk aan te pakken) (Westerkwartiers)
- da's niet aan te road'n (=dat is niet aan te bevelen) (Westerkwartiers)
- daaj doog aut er pens nie (=daar is niets mee aan te vangen) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj ès nie mèt een tang aoën te riere (=die is zo vuil (dat ik ze niet met een tang durf aan te raken)) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj ès nie van gistere (=ze is geen kat om zonder handschoenen aan te pakken) (Munsterbilzen - Minsters)
- daddis allabonneur (=dat kan gebeuren niets aan te doen) (Oudenbosch)
- dae hèt viêl naute op z¨ne zank (=die heft veel aan te merken) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae twieë zwegelkes noeëdig heet um zien piêp aan te staeke, weurtj noeëts riêk (=als je niet zuinig bent, word je nooit rijk) (Weerts)
- dae waertj nog neet vèt al zit se ‘m op eine weiteberm (=hij kan eten wat hij wil zonder aan te komen (weiteberm = een stapel tarwe)) (Heitsers)
- dan zijde wijt vanuis (=dan is er weinig meer aan te doen) (Oudenbosch)
- dan zitte mitte gebakke peere (=dan is er niets meer aan te doen) (Oudenbosch)
- das e zwaur geval (=het is geen katje om zonder handschoenen aan te pakken) (Munsterbilzen - Minsters)
- de kluts kwijt zijn (=niet weten wat aan te vangen) (Lovendegems)
- de maus him (hër) hëbbe (=daar is niets mee aan te vangen) (Munsterbilzen - Minsters)
- de moessem aldoeër aater zen vodde zitte (=je moet hem altijd zitten aan te porren) (Munsterbilzen - Minsters)
- de room is d'r oaf (=er valt niet veel meer aan te verdienen) (Westerkwartiers)
- de weeld stik em (=hij weet niet wat aan te vangen met zijn overvloed) (Munsterbilzen - Minsters)
- de zeve maedjes ginge nao naober en femilie aanzègke det d’r emes waas gestorve (=oud gebruik waarbij de dames in de buurt rondgingen om aan te kondigen dat er iemand was gestorven) (Heitsers)
- de ziester nie aut (=je bent niet om aan te zien) (Bilzers)
- Die krokusse lawe legge hoeffie niks an te doen. (=Die krokussen laten we leggen hoeft hij niks aan te doen.) (Bollenstreeks)
- Dit/ hij/ zij/ Jij is/bent te goor/vies/smerig om met een tang aan te pakken ! (=Dit / hij / zij / jij bent / is smerig !) (Utrechts)
- doar 's gien mouw aan te paaz'n (=daarmee kun je niets beginnen) (Westerkwartiers)
- doar is gien zaalf aan te striek'n (=dat is een bodemloze put) (Westerkwartiers)
- doavui zaa 'k mai bloot gat loate zee (=om aan te geven dat men iets bepaalds graag eet) (Leefdaals)
- doë hëbs tich niks aon te koekke (=daar heb jij niets aan te zeggen) (Munsterbilzen - Minsters)
- doë zit get te brieë da nie nermaol ès (=er zit een ziekte aan te komen) (Munsterbilzen - Minsters)
- doeë ès geen zei mèt te bevaore (=met die is niet aan te vangen) (Munsterbilzen - Minsters)
- donder'n: Ei es te stom vé t'elpen donder'n (=Hij is te dom om iets mee aan te vangen) (Lebbeeks)
- douë es géén haus mèt te haage (=daar is niks mee aan te vangen) (Bilzers)
- Dui de dui dui ,! dui de veudui dui (=het is voor iets aan te passen ` door de deur door `) (Vilvoords)
- dur is nie mi te egge of te teule. (=met die persoon is niets mee aan te vangen .) (Astens)
- è draait af zonder te pinken (zonder zènne pinker oan te zetten) (=hij draait met de auto af zonder de richtingaanwijzer aan te zetten) (Sint-Niklaas)
- ei zit mè zèn uren (=hij is boos en niet aan te spreken) (Sint-Niklaas)
- èt trumptj (=kleine klok wordt geluid om aan te geven dat de mis over .... minuten gaat beginnen.) (Heels)
- gank tich nog get vürke stoëke (=nu probeer jij de ruzie nog wat aan te wakkeren) (Munsterbilzen - Minsters)
- Ge hed niks in de pap te brokken (=Je hebt er niets aan te zeggen, niets met te maken) (Herentals)
- ge keunt ermee nen boer van zin pèrd sloan (=om aan te geven dat iets heel stevig is) (Wevelgems)
- ge zoe ze ne schjup geevn (=er valt met hen niet veel aan te vangen) (Kaprijks)
- geine muuw aan te passe (=geen raad weten) (Opglabbeeks)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
