212 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ol`
- een goede naam is beter dan olie (=een goede naam (reputatie) is beter dan veel geld (olie) bezitten)
- een holle darm. (=gezegd van iemand die veel eet)
- een klap van de molen (beet) hebben (=niet goed bij het verstand zijn)
- een klap van de molen gekregen hebben (=niet goed meer bij verstand zijn)
- een kolfje naar zijn hand (=iets dat hij erg graag doet)
- een kool stoven (=een poets bakken)
- een olifantshuid hebben (=veel kunnen verdragen)
- een paard dat eens op hol is geslagen, kan dat snel weer doen. (=een eens gemaakte fout, begaat men makkelijk weer)
- een papieren zoldertje (=een dunne ijskorst)
- een Poolse landdag (=wilde, ongeregelde vergadering)
- een rollende steen vergaart geen mos. (=voortdurende verandering werpen vaak geen vruchten af)
- een schollekop (vissenkop) hebben (=een boeventronie hebben)
- een snoek op zolder zoeken (=iets onmogelijks zoeken, vergeefse moeite doen)
- een volle buik peinst op geen lege. (=iemand die genoeg te eten heeft is niet bezig is met de zorgen van een ander)
- een vrolijke frans zijn (=zeer opgewekt en blij zijn zonder zorgen)
- een wolf in de schaapskooi. (=een gevaarlijk iemand die zich als onschuldig voordoet)
- een wolf in schaapskleren (=een gevaarlijk iemand die zich als onschuldig voordoet)
- eerste viool willen spelen (=de meest prominente taak willen vervullen, bijvoorbeeld als leider of woordvoerder van de groep)
- er de mond vol van hebben (=praten over de zaken die iemand bezighouden)
- er geen drol van begrijpen (=ergens niets van begrijpen)
- er is geen chocola van te maken (=het is niet te begrijpen)
- er is meer dan de molen in het woud omgegaan (=er is iets bijzonders gebeurd)
- er zijn buik van vol hebben (=er genoeg van hebben)
- ergens gezien zijn als een rotte kool bij een groenvrouw (=er niet graag gezien zijn)
- eten als een wolf. (=veel en gulzig eten.)
- fiolen van toorn over iemand uitstorten (=aan iemand duidelijk laten blijken dat je kwaad op diegene bent)
- gedachten zijn tolvrij (=iedereen mag vrij denken wat diegene wil)
- geen olie meer in de lamp hebben (=platzak zijn - levensmoe (of ernstig ziek))
- geen wolkje aan de lucht (=niets aan de hand - alles is prima in orde)
- gestolen goed gedijt niet (=gestolen zaken brengen nooit voordeel)
- gestolen kunnen worden (=van geen belang meer zijn - niet langer nodig zijn)
- gevolg geven aan (=reageren op)
- gezien worden als een rotte appel/kool bij een fruitvrouw/groenvrouw (=er niet erg welkom zijn)
- goed voorbeeld doet goed volgen (=als je zelf op de goede manier handelt, nemen anderen dat vanzelf over)
- goed voorgaan doet goed volgen (=als je zelf op de goede manier handelt, nemen anderen dat vanzelf over)
- goede naam is beter dan goede olie (=een goede reputatie is beter dan veel geld)
- groeien als kool (=snel opgroeien)
- handen als kolenschoppen (=zeer grote, sterke handen)
- het bloed stolt hem in de aderen (=hij verstijft van schrik)
- het ei van Columbus (=de (slimme) oplossing)
- het interesseert me geen drol (=het interesseert me niets)
- het is een slechte muis die maar een hol heeft (=je doet er best aan een alternatieve oplossing achter de hand te hebben)
- het is goed sollen met een dood paard. (=iemand die geen verzet biedt, is een makkelijk slachtoffer)
- het is hem (hoog) in de bol geslagen. (=hij voelt zich ver boven anderen verheven)
- het is hollen of stilstaan (=van het ene uiterste in het andere belanden)
- het is volle bak (=het is helemaal uitverkocht; er zijn heel veel mensen)
- het koren van de molen zenden (=de klanten wegjagen - zichzelf benadelen)
- het leven is geen zoete krentenbol (=het is niet altijd zo mooi, iedereen heeft wel eens tegenvallers)
- het leven is net een krentenbol, met af en toe een hard stukje (=het leven is niet een en al geluk maar kent soms ook tegenslag)
- het loopt op rolletjes (=alles gaat als vanzelf)
211 betekenissen bevatten `ol`
- op een volle buik staat een vrolijk hoofd. (=een volle buik brengt een blij en tevreden humeur.)
- een vriendelijk gezicht brengt overal licht (=een vrolijk persoon weet vaak meer te bereiken dan een nors persoon)
- wie plast tegen de kerk, gaat gevaarlijk te werk (=een wandaad met verstrekkende gevolgen)
- een bedrijvige Martha zijn (=een zeer ijverige vrouw zijn (Martha= bijbels symbool voor hardwerkende huisvrouw))
- op het veld van eer gevallen (=eervol gesneuveld)
- zo vol als mut (=eivol)
- als het water zakt, kraakt het ijs (=elke oorzaak heeft gevolgen)
- er verdrinken er meer in het glas dan in de zee (=er gaan veel mensen dood door het drinken van alcohol)
- bij de vleet (=er is meer dan voldoende van (vleet was vroeger een groot visnet))
- de dood of de gladiolen (=er vol voor gaan, zonder compromissen.)
- om van te kotsen (=erg lelijk, absoluut onplezierig)
- zuipen als een ketter (=erg veel (alcoholische drank) drinken)
- aan de leiband lopen (=erg volgzaam zijn)
- er is geen zalf aan te strijken (=ergens niets aan kunnen doen of geen enkel zinvol advies mogelijk voor iemand)
- jezelf tegenkomen (=geconfronteerd worden met de gevolgen van je eigen acties.)
- te groot voor een servet en te klein voor een tafellaken (=geen kind meer, maar nog te jong voor volwassen zaken)
- in de piepzak zitten (=geen oplossing weten, Bang zijn voor de gevolgen)
- erbij staan voor Jan met de korte achternaam (=geen zinvolle activiteit hebben)
- een kruiwagen hebben (=geholpen worden)
- uit de brand zijn (=geholpen zijn, problemen opgelost)
- gestolen goed gedijt niet (=gestolen zaken brengen nooit voordeel)
- een goed begin heeft een goed behagen maar het eindje zal de last dragen (=goed beginnen is prima, maar je moet volhouden tot het einde)
- een goede dam leggen. (=goed eten (voor het drinken van alcohol))
- het uitzingen (=het einde ervan afwachten, het volhouden)
- Jan Rap en zijn maat (=het gewone volk)
- het is er zo veilig als vlees in een hondenkot (=het is er volkomen onveilig)
- daar lusten de honden geen brood van. (=het is volstrekt onacceptabel)
- het klopt als een zwerende vinger (=het past goed; het is logisch; het is volkomen juist; er is niets tegen in te brengen. (Equivalent aan: het sluit als een bus.))
- de vis is de boet niet weerd (=het sop is de kool niet waard)
- het oog wil ook wel wat (=het uiterlijk van iets speelt ook een rol)
- het kaf van het koren scheiden (=het waardevolle van het waardeloze scheiden)
- de kroon op het werk zetten (=het werk prachtig voltooien)
- de maat is vol (=het wordt niet langer getolereerd)
- de kronkel in de darm hebben (=hevige buikpijn (koliek) hebben)
- boontje komt om zijn loontje (=hij krijgt wat hij verdient, de gevolgen zal iemand altijd wel een keer moeten gaan dragen)
- zo lang er leven is, is er hoop (=hoe slecht het ook staat, zolang nog niet alles verloren is, kan alles nog goed komen)
- van hoop alleen kan men niet leven. (=hoop is belangrijk maar niet voldoende om te slagen in het leven)
- het muist al wat van katten komt (=ieder volgt zijn karakter)
- `s Lands wijs, `s lands eer (=ieder volk is gehecht aan zijn eigen gewoonten, hoewel anderen ze maar raar vinden)
- iemand achter de broek/veren/vodden zitten (=iemand aansporen/opjagen / nauwlettend volgen)
- iemand het licht in de ogen niet gunnen (=iemand absoluut niet kunnen verdragen)
- een kind van zijn tijd (=iemand die leeft volgens de in zijn tijd heersende opvattingen)
- iemand iets aansmeren (=iemand iets (weinig waardevols) verkopen)
- iemand geen vingerbreed in de weg leggen (=iemand niets in de weg leggen , absoluut niet hinderen)
- iemand in zijn kielwater zeilen (=iemand op de hielen volgen)
- aan iemands voeten liggen (=iemand vereren, een absolute fan van iemand zijn)
- de kat op het spek binden (=iemand volop de gelegenheid geven zich te vergrijpen aan wat hij wil, maar beslist niet mag hebben)
- iemands voetstappen drukken (=iemands voorbeeld volgen of hetzelfde beroep gaan doen)
- iets voor geen goud willen doen (=iets absoluut niet willen doen)
- de laatste hand aan iets leggen (=iets afmaken/voltooien)
50 dialectgezegden bevatten `ol`
- je kunt nie ol en, veel geld en e schoîn wuuf (=je kunt niet alles hebben) (kortemarks)
- je miek eur uut voîr ol da schoîn en lièèlik wos (=hij verweet haar) (Kortemarks)
- je moet 't ol in ze pooëtn steekn (=hij neemt geen initiatief bij het werk) (Veurns)
- je peist dattent ier ol te zeggn eet (=hij zet een grote mond op) (Kortemarks)
- je spuugt het ol uut dat in zne moend komt (=hij is rechtzinnig) (Kortemarks)
- je staot ol met één bièèn int graf (=hij is dodelijk ziek) (Kortemarks)
- Je Trèkket em ol Gin Klwutn An (=hij maakt zich geen zorgen) (Kortrijks)
- je weunt int ol van fluutol (=hij woont afgelegen) (Lichtervelds)
- je weunt int ol van fluutol (=hij woont afgelegen) (Kortemarks)
- jee ne slag van slingers meuln get, jee ze nie ol toîpe (=hij is gek) (Kortemarks)
- jee zn ol toegeneepn, jist gaon zeggn (=hij is overleden) (Kortemarks)
- jeet ol datn eemle geevn kan (=hij heeft alles wat hij verlangt) (kortemarks)
- jeet ol veel geld deur de meuln gedraojd (=hij heeft veel geld verbrast) (Kortemarks)
- jeet ol veele mispekkeld (=hij heeft reeds heel wat mispeuterd) (Kortemarks)
- jeet ol vele wienters meegemakt (=hij is redelijk oud geworden) (Kortemarks)
- jeet ol ze geld vertuureluut (=hij heeft al zijn geld verbrast) (Kortemarks)
- jelpt het ol an de kloîtn (=hij maakt alles kapot) (Kortemarks)
- jis mao stoofoet langde, tis ol kop en gat (=het is een klein ventje) (Kortemarks)
- jis ol vele van ze pluumn kwiet (=hij is veel van zijn capaciteiten verloren) (Kortemarks)
- Jis ol zo skjif of ne zikkle / jes mullepettat (=Dronken zijn) (Izegems)
- jis zo oed lik t ol van ze gat (=als men iemands leeftijd niet weet zegt men) (lichtervelds)
- jis zoî oed likt ol van ze gat (=als je iemands leeftijd niet kent) (Kortemarks)
- jist ol in ze muule gesmeetn (=hij kent veel geluk in zijn leven) (Kortemarks)
- kak'n goa vooër 't bakn, ol stot den oven nog zo heet (=dringende zaken eerst) (Veurns)
- Kè èm in Min ol (=bedot zijn) (Kortrijks)
- Kè ol Betere Tidden Gèt (=het gaat niet goed) (Kortrijks)
- Kist ne ker men ol (=Kus mijn gat) (Liedekerks)
- Kist neke men ol (=Dat doe ik niet) (Teralfens)
- kuist zijn ol moar af (=veeg zijn poep af) (Evergems)
- Loatn 't is, bestn ol (=Het blauw blauw laten is nog het beste) (Veurns)
- maan ol oek (=dat kan niet!!) (tervurens)
- Maukt da ge weg zijt of 'k geef au nen trok in a ol (=Ga weg voor ik je eruit gooi!) (Temses)
- ne schip in ou ol (=een schop onder uw achterste) (Moes)
- ne sjot onder zijnen ol (=een stamp onder zijn achterwerk geven) (Brechts)
- ne skip onder a ol (=een trap onder je broek) (Meers)
- Nie kuurieus zien mo gèèrn ol weet'n (=Niet nieuwsgierig zijn maar ...) (Veurns)
- nie ol gin suuker en zeeëm zien (=niet allemaal rozengeur en maneschijn zijn) (Veurns)
- nie ol te katheliek (=niet zoals het hoort) (Waregems)
- o 't ol te schietn en te viestn kwam (=als het er tenslotte op aan kwam) (Veurns)
- o't ol te schiettebroeken uutkomt (=tenslotte) (Veurns)
- Oan a ol veer e sjalleke! (=Dat kan je op je buik schrijven!) (Dendermonds)
- oat ol te schytn komt (=als het er op aan komt) (Lichtervelds)
- oeëgen: ' t Wit van zijn oeëgen droët nau ' t ol van zij gat (=Zo scheel als wat) (Lebbeeks)
- ol aagches beschutn wiend (=iedere verkoper neemt zijn deel) (Veurns)
- ol da je zegt zij je zelve (=terugfluiten met identiek verwijt) (Waregems)
- ol da mie dienkt, ... (=voor zover ik weet, ...) (Wevelgems)
- ol da niet te koed of te warm is paktn mee (=het is een dief) (Kortemarks)
- ol de kant!, oyt de gurte, oyt minne gurla, mijt oy, hoyfte!, oyt mijne wijstre, girte ne keer (=Weg wezen! Opzij! Maak plaats!) (Waregems)
- ol duker nekkend weg (=zich kleinmakend vooruitkomend) (Veurns)
- ol dukernekkend (=zich klein makend bewegen) (Veurns)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
