131 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `dan`
- een krul meer in zijn staart hebben dan een ander (=speciaal willen zijn)
- een krul meer in zijn staart hebben dan een gewoon mens (=zich een beetje aanstellen)
- eén onderrok trekt meer dan twee paarden. (=de invloed van een vrouw is heel sterk)
- een stoelendans (=situatie waarbij mensen van functie wisselen)
- een vrouwenhaar trekt sterker dan tien paarden. (=de invloed van een vrouw is zeer sterk)
- eerst komt het eten dan de moraal. (=overleven is belangrijker dan het volgen van regels.)
- eerst oompje en dan oompjes kinderen (=eerst ik, daarna de anderen)
- er behoort meer tot een huishouden dan het zoutvat. (=er zijn veel bijkomende kosten)
- er is meer dan de molen in het woud omgegaan (=er is iets bijzonders gebeurd)
- er is meer dan een koe die blaar/bles heet (=de mening van anderen telt ook)
- er is meer gelijk dan eigen gelijk (=de mening van anderen telt ook)
- er verdrinken er meer in het glas dan in de zee (=er gaan veel mensen dood door het drinken van alcohol)
- er zijn altijd meer zwijgers dan sprekers (=lang niet iedereen komt altijd voor zijn mening uit)
- feestelijk danken (=er voor danken maar het zeker niet aannemen)
- gedane zaken hebben geen keer (=wat voorbij is, keert niet meer weer)
- geef een man een vis dan heeft hij die dag te eten (=je kunt iemand beter leren vissen dan heeft hij z`n leven lang vis te eten)
- geen beter gemak dan eigen dak. (=thuis voel je je het meest op je gemak)
- geen erger venijn dan kwade tongen. (=er is niets zo erg als dat men kwaad van je spreekt.)
- geen groter venijn, dan vriend tonen en vijand zijn. (=iemands vertrouwen schaden is het gemeenste wat je kunt doen)
- goede naam is beter dan goede olie (=een goede reputatie is beter dan veel geld)
- had je me gisteren gehuurd dan was ik vandaag je knecht geweest (=je moet zo niet commanderen - dat doe ik gewoon niet!)
- heeft de duivel `t paard gegeten, dan neemt hij de toom ook nog. (=ben je eenmaal in handen van slechte mensen gevallen, dan verlies je alles.)
- heeft de duivel het paard gegeten, dan neemt hij de toom ook nog. (=ben je eenmaal in de macht van slechte mensen, dan wordt het alleen maar erger)
- het ei wil wijzer zijn dan de kip (=kinderen willen wijzer zijn dan de ouders)
- het hemd is nader dan de rok (=eigen familie gaat voor)
- het huilen staat hem nader dan het lachen (=hij ziet er vooral de trieste kant van)
- het is beter een andermans hemd dan geen (=wat men niet heeft kan men desnoods nog altijd lenen)
- het is licht dansen op andermans vloer. (=geld van anderen uitgeven is makkelijk.)
- het leven is meer dan eten en drinken. (=alleen eten en drinken vult geen leven.)
- het middel is erger dan de kwaal (=de oplossing veroorzaakt nog meer schade)
- het oog is groter dan de maag (=meer op het bord scheppen dan er opgegeten kan worden)
- het vat der danaïden vullen (=nooit klaar komen met het werk)
- hoger willen vliegen dan men kan (=meer willen doen dan men kan)
- je kan beter naar de bakker dan naar de apotheker gaan. (=eten is gezond, de apotheker bezoek je als je ziek bent.)
- je kan wel dansen al is het niet met de bruid (=je kan ook wel tevreden zijn met iets minder dan het beste)
- je kunt wel dansen, ook al is het niet met de bruid (=je kunt je best amuseren ook al is het niet altijd precies wat je zou willen)
- kom ik er vandaag niet dan kom ik er morgen (=ik doe het wel op mijn gemak)
- komt men over de hond, dan komt men over de staart (=als de grootste moeilijkheden overwonnen zijn, dan komt de rest vanzelf)
- kreupel wil altijd voordansen (=de zwaksten willen het hoge woord hebben)
- langzaam aan, dan breekt het lijntje niet (=je kunt beter rustig doorwerken, dan kan er het minste fout gaat)
- lieg ik, dan lieg ik in commissie (=als ik niet de waarheid vertel komt dat omdat ik niet beter weet of vertel wat anderen vertellen)
- liever brood in de zak, dan een pluim op de hoed (=van eer kan men niet leven)
- liever iemand zijn hielen zien dan zijn tenen (=iemand niet goed kunnen verdragen)
- liever lui dan moe (=liever niet werken, het liever aan anderen overlaten)
- liever te dik in de kist dan een feestje gemist (=plezier hebben is belangrijker dan lang leven)
- liever van achteren zien dan van voren (=niet goed kunnen verdragen)
- liever vrij en geen eten dan een volle buik aan een ijzeren keten. (=vrijheid is een hoger goed dan materiële welvaart.)
- liggen de handen dan liggen de tanden (=wie niet werkt verdient niet genoeg om te eten)
- makkelijker gezegd dan gedaan (=het is eenvoudiger om iets te zeggen dan om het ook daadwerkelijk uit te voeren)
- meer dan een pijl op zijn boog hebben (=meerdere oplossingen weten)
144 betekenissen bevatten `dan`
- geld maakt niet gelukkig (=er is meer in het leven dan rijkdom)
- feestelijk danken (=er voor danken maar het zeker niet aannemen)
- de soep wordt nooit zo heet gegeten, als zij wordt opgediend (=er worden meestal minder zware maatregelen toegepast dan was aangekondigd)
- daar zitten nogal wat haken en ogen aan (=er zijn meer problemen dan je op het eerste gezicht zou denken)
- iemand de voet kussen (=erg onderdanig naar iemand doen)
- iemand de hielen likken (=erg onderdanig of nederig tegen iemand doen)
- er van langs krijgen (=erge straf krijgen, al dan niet met een pak slaag)
- iemand de loef afsteken (=ergens beter in zijn dan iemand)
- waar de boom gevallen is, blijft hij liggen (=gedane zaken nemen geen keer)
- geef, zodat je gevende blijft (=geef niet meer dan dat je kunt missen.)
- mooi weer spelen (=genieten (meestal van andermans goed) / mooier voordoen dan het is)
- als het varken zat is, gooit het de bak om. (=gezegd als iemand geen dankbaarheid toont)
- arbeid is voor de dommen. (=gezegd als je liever op twijfelachtige wijze geld verdient dan op een eerlijk manier)
- zachtjes aan, dan breekt het lijntje niet (=handel voorzichtig, dan mislukt het niet)
- in de schaduw stellen (=het beter doen dan een ander, iemand overtreffen)
- de sterkte van de ketting wordt bepaald door de zwakste schakel (=het geheel is niet sterker dan het zwakste onderdeel)
- beter laat dan nooit (=het is beter dat iets een beetje te laat komt, dan dat het nooit gebeurt)
- beter hard geblazen dan de mond gebrand (=het is beter dat men zich inspant dan dat er door slordigheid of luiheid iets fout gaat)
- wie zijn eigen tuintje wiedt, ziet het onkruid van een ander niet (=het is beter om energie te steken in het verbeteren van jezelf, dan in het bekritiseren van anderen)
- beter blode Jan dan dode Jan (=het is beter zich laf blood te gedragen, dan te sterven, dood te zijn)
- makkelijker gezegd dan gedaan (=het is eenvoudiger om iets te zeggen dan om het ook daadwerkelijk uit te voeren)
- vertrouwen komt te voet en gaat te paard (=het is makkelijker om iemands vertrouwen te schaden, dan te verkrijgen)
- de wereld draait door (=het leven gaat gewoon door, ondanks problemen.)
- het moet uit de lengte of uit de breedte komen (=het moet hoe dan ook uitgespaard worden)
- zijn ogen zijn groter dan zijn maag (=hij neemt meer op zijn bord dan hij kan eten)
- koste wat kost (=hoe dan ook. (ook wel: coûte que coûte))
- een mens is geen aardappel (=iedereen heeft zo nu en dan behoefte aan ontspanning)
- als apen hoger klimmen willen, ziet men gauw hun blote billen (=iemand die meer wil dan hij kan, maakt zich snel belachelijk)
- iemand het net over het hoofd halen (=iemand tegen wil en dank tot iets doen besluiten)
- een adder aan zijn borst/boezem koesteren (=iets doen voor een ondankbaar iemand)
- er je eigen plasje overheen doen (=iets een beetje veranderen zodat helemaal naar je zin is. In werksituaties kan dit soms uit de hand lopen, als er veel belanghebbers zijn die allemaal hun eigen plasje over een document willen doen. Het kan dan resulteren in een onleesbare tekst.)
- de overhand hebben (=iets is meer aanwezig dan het ander / meer invloed hebben)
- een gevoelige snaar raken (=iets ligt erg gevoelig bij iemand, belangstelling hebben voor een bepaald onderwerp en iemand die dan aandacht heeft ervoor)
- iemand de hielen laten zien (=inhalen of beter presteren dan de ander)
- wie een paard uit de wei wil halen, moet het beest niet eerst met het halster tegen de kop slaan. (=je bereikt meer met vriendelijkheid, dan met strengheid)
- beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald (=je kan beter iets voortijdig stoppen dan doorgaan tot het helemaal verkeerd gaat)
- kallen is mallen maar doen is een ding (=je kan het beter doen dan er altijd maar over blijven praten)
- je kan wel dansen al is het niet met de bruid (=je kan ook wel tevreden zijn met iets minder dan het beste)
- meten is weten, gissen is missen (=je kunt beter afmetingen meten dan schatten)
- een slak op de goede weg, wint het van een haas op de verkeerde weg (=je kunt beter iets langzaam en goed doen, dan snel en niet goed)
- langzaam aan, dan breekt het lijntje niet (=je kunt beter rustig doorwerken, dan kan er het minste fout gaat)
- het is beter de bakkers te paard, als de dokters. (=je kunt beter voldoende en gezond eten, dan straks naar de dokter te moeten)
- wie pleit om een paard, behoudt de staart. (=je kunt beter wat toegeven, dan het tot een duur en langslepende kwestie te laten komen)
- geef een man een vis dan heeft hij die dag te eten (=je kunt iemand beter leren vissen dan heeft hij z`n leven lang vis te eten)
- de aanval is de beste verdediging (=je kunt in een strijd of ruzie beter zelf actie ondernemen dan afwachten)
- bezoek en vis blijven drie dagen fris (=je moet geen gasten te lang laten logeren want dan ga je je aan hun gewoonten ergeren)
- `t Mag vloeien, `t mag ebben. Die niet waagt zal `t niet hebben (=je moet niet denken als je niets onderneemt dat ze het dan bij je thuis komen bezorgen)
- het ei wil wijzer zijn dan de kip (=kinderen willen wijzer zijn dan de ouders)
- niet het vele is goed, maar het goede is veel. (=kwaliteit is beter dan kwantiteit)
- beter één vogel in de hand dan tien in de lucht (=liever een beetje dan helemaal niets / kleine concrete resultaten zijn beter dan grootse plannen)
50 dialectgezegden bevatten `dan`
- aa Kalləfûət ni geschétə dèn aa Puus giən étə (=Had Kalfort niet gescheten dan had Puurs geen eten) (Kalforts)
- aalk tsijne, ten ee de koue niets (=ieder het zijne, dan is er niets voor het kwade (de duivel) ) (Lokers)
- Aandacht gaeve zeet dèk mieë es aandacht kriege! (=Aandacht geven zegt vaak meer dan aandacht krijgen!) (Kinroois)
- Aars as aars. (=Anders dan anders.) (Zaans)
- abraham (sara) gezien hübbe (=ouder dan 50 zijn) (Munsterbilzen - Minsters)
- ad ye, aye - ew ye, eye (aye is dus vt van eye), wat adje dan nog? ew je ok nog? wat aye? wat eye nau wir edoon! (=had jij, had je - heb jij, heb je) (Urkers)
- adder wiëne zürg terviër datte kaase dierder zin dan de gateau zelf (=met het ouder worden, gaan de kaarsen duurder zijn dan de taart) (Munsterbilzen - Minsters)
- adjoemela djoemela meulenèr, meej draaike en al. En ahhe dan nie vliehe wil, dan steekkik oe in oew stal. (=liedje om een meikever aan het vliegen te krijgen.) (Hulsters (NL))
- aerpele zeen lekker, mer mótte ieërst door ‘n verke gevraete zeen (=varkensvlees smaakt beter dan aardappelen) (Heitsers)
- Agge da doe dan stomp ik u himmel noar den erdal! (=Indien u dat nogmaals uitvoert ben ik bang dat ik een pak slaag uit ga delen.) (Tilburgs)
- Agge gin geld het om te kope, dan kunde oewe kooptaand wel uittrekke (=Geen geld hebben om te kopen, je kooptand uittrekken) (Tilburgs)
- agge innut schu (i) tje zit dan motte vaore (=blijven doorgaan nadat je begonnen bent) (Oudenbosch)
- agge mar leut et (=als je maar pret hebt, dan is het goed) (Huijbergs)
- Aggij nou nie oew bakkus houwt, dan slao ik um subbiet meepussaant dicht (=als jij nu niet je mond houd sla ik hem zo direct dicht) (Tilburgs)
- ai tnie ouwen kan dan lit j tme vaaln (=k kan tniet houden) (Zeeuws)
- aj me gistren heurt dan was ik vandaoge je maorte (=ik doe het niet) (Kortemarks)
- Aj wilt drie'm möj in de Dinkel springn (=Als wilt opdrijven dan spring je maar in de Dinkel) (Twents)
- Ajje nou niet heul snel ... dan bejje de mijne (=Als je niet heel snel ... dan zul je wat beleven) (Utrechts)
- Ak em aai bet ie (=Als ik hem / haar aai dan bijt hij / zij) (Geldermalsens)
- ak naa mar wies wèk wô..........., dan hak òk wè, war paa.......!!! (=als ik nu maar eens wist, wat ik wilde............dan had ik ook wat, of niet vader..........!!!) (Tilburgs)
- Ak oew, zak oew (=Als ik je te pakken heb, dan zal ik je) (Roosendaals)
- akket ha gekanne dan hakket gedoan (=Als ik het had gekunnen dan had ik het gedaan) (Kaatsheuvels)
- al geet de lieëge wol ës op hol, de woërd aaterholt hër wol (=beter gekwetst door de waarheid dan gesust door een leugen) (Munsterbilzen - Minsters)
- alle vrijers benn'n riek (=een vrijer doet zich graag beter voor dan hij is) (Westerkwartiers)
- allij, azjuë verbleevn (=dat is dan akkoord) (Kaprijks)
- Als Canadeze net zoveel zoude keze als Chineze, zoude er meer Canadeze dan Chineze wezen. (=Als iemand 'als' zegt) (Rotterdams)
- Als ge het nie wit dan doede ut mee kit (=Als je het niet meer weet) (brabants)
- Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan. (=At 't niet kin soa't 't mot, dan mot 't maar soa't 't kin.) (Bildts)
- als ie dat nie dors dan wier ie met de zweep gepakt (=als je dat niet durft dan krijg je straf) (Westlands)
- als it net kin sa als 't mut, dan mut it maar sa als 't kin (=als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan) (Leewarders)
- als`t nait heuft, loat den mor (=als het niet hoeft, laat dan maar zitten) (Hogelandsters)
- alwir gebakke (=dat was het dan) (Bilzers)
- amaai, dasoek giëne vette (=dat slaat tegen minder dan verwacht) (Antwerps)
- an een toer vedan, ait ver dan (=hij lag vaker naast de brommer dan op de brommer) (Twents)
- anders motte scheel kijke dan ziede' t dubbel (=kunde 'tzien?) (Oudenbosch)
- ank zoon muis op zolder oai, dan sloak de kat dood. (=een mooie vrouw tegenkomen) (Graauws)
- Antwoard: Joa, t'zal wal goan. En es et nit geit, dan bok et mèr! (=Vraag: Gaat het / Lukt het?) (Rekems)
- aof ên tau (=nu en dan) (Bilzers)
- aot je beuze nie vermag dan vermag jn ziel het (=als je je schulden niet kunt betalen scheld ik ze kwijt) (Kortemarks)
- Arrè, zoewaait zemme dan ok wèral. (=Allé, zover zijn we dan ook alweer.) (Turnhouts)
- As `t net kin sa`t it moat, dan moat it mar sa`t it kin. (=Als het niet kan zoals het moet, dan moet het maar zoals het kan.) (Fries)
- as 'nne pestoeër boeëtermèllek dreenktj en 'nne boor wiên, staeke ze allebei-j in gein good vel (=doe je niet anders voor dan je bent) (Weerts)
- as 't meurge wier tegesleut dan geun ich niemie! (=als het morgen weer tegenvalt ga ik niet meer!) (Heusdens)
- As 't niet zo het mot, dan mot 't maar zo het kan (=Het is niet anders) (Giethoorns)
- As 't regent in mei, dan is april alweer veurbij (=weerspreuk) (Drents)
- As 't regent op pisgriet, dan hej zes week de dreugte niet (=weerspreuk) (Drents)
- as ‘t moeëde is, gaon de kuuj nao de kèrk (=als het in de mode is, dan kan opeens alles) (Heitsers)
- As ' n schoap owwer ' n dam is dan steet het hek los (=als een schaap over de dam is dan staat het hek los) (Twents)
- As ' t niet kan zo et mot, dan mot et maar zo et kan (=het is niet anders) (Giethoorns)
- As as meel was en stront stroop, dan aten we morgen pannekoeken. (=Als iemand 'als' zegt) (Rotterdams)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
