176 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ik`
- aan de pan gelikt hebben (=slecht terechtkomen of veel schade hebben)
- achterin de fuik zit de paling (=je moet geduld hebben)
- afwijzend beschikken op (=het verzoek weigeren)
- al krijg ik geld mee! (=dat doe ik beslist niet!)
- als bliksemafleider fungeren (=iemand die of iets dat de boze bui van iemand kan afleiden)
- als een feniks uit de as herrijzen (=na de totale vernietiging opnieuw opbouwen)
- als ik ze niet hoef te hoeden laat ik de ganzen ganzen zijn (=ik bemoei me niet met andermans zaken als het niet hoeft)
- als sardientjes in een blik (=stijf boven op elkaar; dicht opeen)
- Amerikaanse toestanden. (=overdreven grote en heftige situatues)
- binnen mikken zijn (=geborgen zijn)
- brave hendrik (=een persoon die op overdreven wijze de regeltjes volgt)
- daar ben ik mooi klaar mee (=nu heb ik een probleem)
- daar wordt niet hard op gebikt. (=met tegenzin eten.)
- dat heb ik nog nooit op een klomp horen spelen (=dat is al te gek)
- dat is een alikruik van een vent. (=dat is een kleine dikke man.)
- dat is iemand met een gebruiksaanwijzing (=dat is iemand waarvan je weet hoe je met diegene om moet gaan)
- dat kan ik wel in mijn holle kies stoppen (=dat is wel een heel klein beetje)
- dat ruikt naar peper (=dat is erg duur)
- dat zijn twaalf eieren en dertien kuikens. (=een meevaller)
- de aardappelen komen niet voor de eikenblaren (=boerenregel. De aardappelplant begint te groeien als de eik in het blad komt)
- de bokkenpruik op hebben (=slecht gehumeurd zijn)
- de boter en de kaas te dik gesneden hebben (=te veel verteerd hebben)
- de buikriem/broekriem aanhalen (=spaarzamer worden)
- de domste boeren hebben de dikste aardappelen (=met geluk komt men vaak verder dan met verstand)
- de ene kraai pikt de andere de ogen niet uit (=ze benadelen elkaar niet)
- de ganzen geloven niet dat de kuikens hooi eten. (=zelfs bij domme mensen vinden ongerijmdheden geen geloof.)
- de hand reiken (=vergiffenis schenken)
- de huik naar de wind hangen (=meeheulen - altijd andermans standpunt volgen)
- de kap maakt de monnik niet (=aan het uiterlijke kan men het innerlijke niet beoordelen)
- de kruik gaat zo lang te water tot ze barst/breekt (=als men steeds risico`s blijft nemen, gaat het een keer mis)
- de kruik gaat zolang te water tot zij barst (=alles heeft zijn beperkingen)
- de laatste der Mohikanen zijn (=de laatste zijn die nog ergens in gelooft)
- de mens wikt, maar God beschikt (=de mensen maken allerlei plannen, maar het is niet aan hen of dat ook gebeurt)
- de ogen luiken (=sterven)
- de pik op iemand hebben (=iemand voortdurend plagen of aanvallen)
- de tijd gaat snel, gebruik haar wel (=verspil nooit de tijd die je kan gebruiken)
- de tijd is snel, gebruikt hem wel. (=verspil geen tijd aan onbelangrijke dingen)
- de tijd vliet snel gebruik hem wel (=doe wat je moet doen, terwijl je nog kan)
- de verzenen tegen de prikkels slaan (=zich verzetten tegen iets wat niet tegen te gaan is)
- de wereld is een pijp kaneel ieder likt eraan maar krijgt niet veel (=ieder krijgt een klein deeltje van wat de wereld te bieden heeft)
- die perzik smaakt naar meer (=dat is gunstig - nog van dat!)
- dik doen (=opscheppen)
- door dik en dun (=in goede en slechte tijden / alles overhebben voor iemand)
- door een eiken plank kunnen zien als er een gat in zit (=niet zo bijzonder zijn als je je voordoet)
- dun van leer en dik van smeer (=dunne boterham die dik gesmeerd is)
- een bittere pil slikken (=grote moeite ergens mee hebben)
- een blind varken vindt ook nog wel eens een eikel. (=zelfs iemand die niet erg intelligent is heeft soms geluk en doet iets goed)
- een brave Hendrik zijn (=erg braaf zijn of zich zo voordoen)
- een dikke huid hebben (=veel kunnen verdragen)
- een graantje meepikken (=meeprofiteren)
245 betekenissen bevatten `ik`
- op jaren komen (=al een zekere leeftijd bereiken)
- het doel heiligt de middelen (=alle middelen zijn toegelaten, zolang het doel maar bereikt wordt)
- geen middel onbeproefd laten (=alles proberen om een doel te bereiken.)
- als het in de kajuit regent ,druipt het in de hut (=als de baas problemen heeft, krijgen ook de ondergeschikten hun deel)
- de kat de bel aanbinden (=als eerste een begin maken aan iets moeilijks (een lastige klus of een ingewikkeld gesprek))
- als het hek van de dam is lopen de varkens in het koren (=als er geen toezicht is springen kinderen of ondergeschikten uit de band)
- als de kat van honk is dansen de muizen op tafel (=als er geen toezicht is, doen de ondergeschikten hun zin)
- als het huis volbouwd is breekt men de steigers af (=als het doel bereikt is, vergeet men de helpers)
- lieg ik, dan lieg ik in commissie (=als ik niet de waarheid vertel komt dat omdat ik niet beter weet of vertel wat anderen vertellen)
- wie appelen vaart, die appelen eet (=als je handelt in bepaalde goederen, dan zul je deze zelf waarschijnlijk ook gebruiken. / Iemand die bepaalde werkzaamheden voor een ander moet verrichten, geniet daar doorgaans zelf ook van)
- niet geschoten is altijd mis (=als je het niet probeert, komt er ook niks van)
- allemans vriend is allemans gek. (=als je iedereen te vriend wil houden, zal men misbruik van je maken.)
- een geplaveide weg is des duivels oorkussen (=als je niets doet en lui bent, doe je ook niks goeds / mensen die zich vervelen omdat ze niets te doen hebben, kunnen tot de slechts dingen komen daardoor)
- wie gekheid zaait zal dwaasheid oogsten. (=als je ongebruikelijke dingen doet krijg je ook ongebruikelijke resultaten)
- breek me de bek niet open (=begin daar maar niet over, want daar kan ik heel veel negatieve dingen over vertellen)
- ik wil hogerop, zei de jongen en hij kwam aan de galg. (=bereik je doel op een eerlijke manier)
- bij gebrek aan brood eet men korstjes van pasteien (=bij gebrek aan het goedkope, het dure gebruiken)
- de aardappelen komen niet voor de eikenblaren (=boerenregel. De aardappelplant begint te groeien als de eik in het blad komt)
- dat gaat mijn pet te boven (=daar begrijp ik niets van)
- daar geeft de lommerd geen geld op (=daar heb ik niets aan - dat geloof ik niet)
- dat kan het paard niet trekken. (=daar heb ik onvoldoende geld voor)
- dat zal mij een zorg wezen (=daar trek ik me niets van aan)
- mijn verstand staat er bij stil (=dat begrijp ik helemaal niet)
- dat is Latijn voor mij (=dat begrijp ik niet)
- commandeer je hond en blaf zelf (=dat bevel weiger ik uit te voeren)
- al krijg ik geld mee! (=dat doe ik beslist niet!)
- ik kijk wel uit (=dat doe ik niet, daar ben ik te voorzichtig voor)
- dat gaat zo tussen neus en mond (=dat gebeurt in een verloren ogenblik)
- morgen brengen (=dat geloof je toch zelf niet! dat doe ik beslist niet!)
- dat is een alikruik van een vent. (=dat is een kleine dikke man.)
- na mij de zondvloed (=dat is een probleem dat zich pas voordoet als ik er niet meer ben - het zal mijn tijd wel duren)
- dat is een ver-van-mijn-bedshow (=dat is iets waar ik me helemaal niet mee bezighoud; dat is iets dat op grote afstand van hier gebeurt)
- dat is kaviaar voor hen (=dat is onbereikbaar voor hen)
- dat mag de duivel weten (=dat weet ik niet)
- dat houdt me op de been (=dat zorgt ervoor dat ik door kan blijven gaan; daardoor houd ik het vol)
- je ei kwijt kunnen (=de gelegenheid hebben zich te uiten; of, zijn creativiteit kunnen gebruiken)
- de wind eronder hebben (=de ondergeschikten hebben angst)
- de grote vissen eten de kleine (=de ondergeschikten moeten doen wat de baas zegt / het slachtoffer worden van overmacht.)
- met zijn talenten woekeren (=de persoonlijke mogelijkheden/gaven goed gebruiken)
- er de wind onder hebben (=de schrik erin hebben zitten bij ondergeschikten)
- alle zeilen bijzetten (=de uiterste best doen om iets toch te bereiken)
- als men van de duivel spreekt trapt men hem op zijn staart (=degene waarover men spreekt, laat zich dikwijls op dat moment zien)
- de koorts/stuipen op het lijf jagen (=doen schrikken)
- een beentje lichten (=doen struikelen (letterlijk of figuurlijk))
- goed gereedschap is het halve werk (=door de juiste hulpmiddelen te gebruiken wordt het karwei snel geklaard)
- recht praten wat krom is (=door een ingewikkelde, onjuiste redenering een onzuivere situatie, daad of besluit trachten van een rechtvaardiging te voorzien)
- je achter de oren krabben (=door een onverwachte, zorgelijke ontwikkeling tot nadenken gestemd zijn)
- in de fuik lopen (=door eigen stommiteiten in een valstrik lopen)
- de gestage drup holt de steen (uit) (=door vol te houden wordt uiteindelijk wel het doel bereikt)
- men vangt meer vliegen met honing/stroop dan met azijn (=door vriendelijk te zijn bereik je meer bij iemand dan met lelijke woorden)
50 dialectgezegden bevatten `ik`
-
Ich wirk op mien eige tempo niks mieë! (=ik werk op mijn eigen tempo niets meer!) (Kinroois)
- (afwijzend antwoord) nee, ik sing gien 2 liedsjes foor 1 sent (=wilt u dat nog eens zeggen?) (Leewarders)
- ik hol van die (=ik hou van jou) (Gronings)
- `Daor eur ik joe, `zee dove Jouk, en toen leup er een muus mit de klompen an over de zolder. (=Oost-Indisch doof) (Giethoorns)
- `Gei n kom ni? ` - `Jokke 'doe` en verder: Joche'doet, joji'doe, 'josse'doe, jot'toet, 'jomme'doen, 'joche'doet, 'joñse'doen (=Bevestigning van vraag met ontkenning Bv. `Jij komt niet? ` - `Toch wel ik kom`) (oudenaards)
- `ha ich gistere hee gefrèète, dan zo ich heië besseme sjijte` (=Had ik dit, dan zou ik...(gezegde)) (Genker)
- `hier zèèk mee munne zèèk`zik, `dè ziek` zeej (=`hier ben ik met mijn urine`zei ik, `dat zie ik` zei hij) (Tilburgs)
- `k goai bekant van mun eige af (=ik ga zowat van mijn stokje) (Kerkdriels)
- `kben helemaal in de bonen (=ik ben een beetje in de war.) (Westlands)
- `wè ziek??`, zik.......` ' k zèè zeeziek `, zeej.....!! (=`een beetje ziek??`, sprak ik, ......` ik ben zeeziek `, zei hij......!!) (Tilburgs)
- ´K nip dn w´jér mee d´n w´jér sch´jér (=ik knip de heg met de heggenschaar) (Kloosterzandes (Klôôsters))
- ¨doë mauste mene rëg és vür krabbe (=voor zo weinig geld werk ik niet) (Bilzers)
- !k ém ier nen oebel (=ik heb hier een bobbel) (Meers)
- ... te wannut (=deze broek draag ik niet meer, hij is te slordig) (Midden-Walchers)
- ...en guel den annekesnest (=... en wat weet ik niet nog allemaal / enzovoort) (Lochristis)
- ' k gô minnen beste vriend ies e polleke geven ; 'k gô min petettjes ies afgieten,
'k gô pissen (=ik ga een plasje doen) (Sint-Niklaas)
- ' k wier bekant stoof gereje (=ik werd bijna klem gereden) (Nieuw lekkerlands)
- 'Et is op z'n donders azzik 't lete ken. (=ik kan het niet laten.) (Zaans)
- 'gkon commisse doon (=ik ga boodschappen doen) (Vilvoords)
- 'k 'em da g'aan / g'agen (=ik heb dat gehouden) (Wichels)
- 'k 'emmet gepaest (=dat had ik voorzien) (Wichels)
- 'k 'n weete geên beskeeêt, 'k weete van niet'n (=ik ben niet ingelicht) (Waregems)
- 'k 'n wil ui nie in de reedns voln, moar... (=ik doe geen afbreuk aan uw woorden, maar...) (Waregems)
- 'k 'n zie geeën affechoazje (=ik merk geen voortgang / vooruitgang (bij werken)) (Waregems)
- 'k 'ndoe niemer mee (=ik doe niet meer mee) (Waregems)
- 'k (w) eet sondre (=ik vraag mij af) (Waregems)
- 'k bè ('k zî) vervrozen (=ik ben helemaal verstijfd van de kou) (Sint-Niklaas)
- 'k bè wa mottug (=ik ben onpasselijk) (Sint-Niklaas)
- 'k bè zo nat as ne messoop; k bè mesnat; 'k bè zeékende nat (=ik ben druipend nat van de regen) (Sint-Niklaas)
- 'k bè zoe nat as ne messink; 'k bè kleddernat (=ik ben helemaal nat van de regen) (Sint-Niklaas)
- 'k begunt 't oentziën (=ik begin er tegenop te zien) (Veurns)
- 'k ben 't gat of (=ik ben doodop) (Wevelgems)
- 'k ben aan de rees / schait (=ik heb diarree) (Hendrik-Ido-Ambachts)
- 'k ben al op dreef (=ik ben al begonnen) (Katwijks)
- 'k ben bègekommen (=ik ben dikker geworden) (Sint-Niklaas)
- 'k ben d'r van oeëgedoeën (=ik ben ervan aangedaan) (Meers)
- 'k ben d'r zat van (=ik heb er genoeg van) (Westerkwartiers)
- 'k Ben da moe. (=ik ben dat beu.) (Zwevegems)
- 'k ben de pin af ; ze kunnen mè vangen onder een klak (=ik ben zo moe) (Sint-Niklaas)
- 'k ben de pist in ! (=ik ben al weg !) (Denderleeuws)
- 'k ben den tronnot nog nie terug gewoon (=ik ben het werkritme nog niet terug gewwon) (Antwerps)
- 'k ben ekluuët (=ik ben bedrogen) (Ouwegems)
- 'k ben heul'ndaal leeg (=ik kan niet meer goed nadenken) (Westerkwartiers)
- 'k ben hier met mien onnerdoan'n (=ik ben hier lopend gekomen) (Westerkwartiers)
- 'k ben in de fleur va me leven (=ik voel me nog goed) (Sint-Niklaas)
- 'k ben leen'n en lett'n gekrakt (=ik ben geradbraakt) (Wevelgems)
- 'k ben lik 'n flutse (=ik voel me maar zwakjes) (Wevelgems)
- 'k ben mij aan 't ferliejn (=ik verveel mij) (Gavers)
- 'k ben nog nie beskit (=ik heb nog niets vernomen) (Wevelgems)
- 'k ben oardug (=ik ben duizelig) (Sint-Niklaas)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
