1791 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `AA`
- de AAnval is de beste verdediging (=je kunt in een strijd of ruzie beter zelf actie ondernemen dan afwachten)
- de AAp binnen/weg hebben (=het geld ontvangen hebben)
- de AAp vlooien (=uitzichtloos en nutteloos werk doen)
- de AArd van het beestje (=het karakter van iemand)
- de AArdappelen afgieten (=een plasje doen door heren)
- de AArdappelen komen niet voor de eikenblaren (=boerenregel. De aardappelplant begint te groeien als de eik in het blad komt)
- de admirAAl heeft geschoten. (=de gastheer heeft het sein gegeven te gaan eten.)
- de appel smAAkt bomig. (=kinderen lijken op hun ouders.)
- de bAArd in de keel hebben (=overgang van kinderstem naar volwassen stem)
- de bAArs vergallen (=de zaak laten mislukken)
- de bak indrAAien (=gevangen genomen worden)
- de bal AAn het rollen brengen (=de aanzet geven)
- de bal misslAAn (=zich vergissen)
- de bal terugkAAtsen (=op een vraag die gesteld wordt geen antwoord geven, maar een tegenvraag stellen; op een kritische opmerking van iemand reageren door zelf ook meteen een kritische opmerking te maken over de ander)
- de barricades opgAAn (=actie voeren om iets voor elkaar te krijgen of juist tegen te houden)
- de bastAArd van de grAAf wordt later bisschop (=alleen hoge heren kunnen hun buitenechtelijke kinderen een toekomst bieden)
- de berg heeft een muis gebAArd (=ondanks de grote beloften is er vrijwel niets van terecht gekomen)
- de beste pAArden stAAn op stal. (=de leukste meisjes gaan niet uit)
- de beste stuurlui stAAn AAn wal (=de toeschouwers kunnen het altijd beter dan de uitvoerders)
- de bietenbrug opgAAn (=falen, ten onder gaan, zwaar verliezen)
- de bijl AAn de wortel leggen (=het kwaad in de oorsprong trachten uit te roeien)
- de bijl ligt al AAn de wortel (=de straf zal spoedig volgen)
- de bijl nAAr de steel werpen (=iets geheel opgeven)
- de bodem inslAAn (=vernietigen (bv.: de hoop de bodem inslaan))
- de boel AAn kant maken (=opruimen)
- de boer op de bok liet de teugels vieren, het pAArd kende zelf de weg wel. (=je moet niet doen alsof je de beste bent, iemand anders weet ook wel wat)
- de boer op gAAn (=de (niet-fysieke) markt opgaan om iets te verkopen / verdwalen / de stad verlaten)
- de boot is AAn (=de maat is vol)
- de boter en de kAAs te dik gesneden hebben (=te veel verteerd hebben)
- de brede weg opgAAn (=zondigen)
- de Breeveertien opgAAn (=verkeerde dingen doen)
- de broek AAn hebben (=de baas spelen (van een vrouw over haar man), het voor het zeggen hebben)
- de buikriem/broekriem AAnhalen (=spaarzamer worden)
- de dAAd bij het woord voegen (=onmiddellijk doen wat men zegt te zullen doen)
- de dampen AAndoen (=pesten)
- de degen/harnas AAngespen (=zich op de strijd voorbereiden)
- de derde man brengt de sprAAk AAn (=drie hebben gemakkelijker een gesprek dan twee)
- de dingen bij hun nAAm noemen (=zeggen waar het op staat)
- de domste boeren hebben de dikste AArdappelen (=met geluk komt men vaak verder dan met verstand)
- de dood wil een oorzAAk hebben. (=het is belangrijk onm te weten waarom iets gebeurt)
- de drAAd kwijt zijn (=de loop van het verhaal niet meer kunnen volgen)
- de drAAd oppakken (=doorgaan van de plaats waar je was gestopt)
- de drAAd van Ariadne (=middel om klaarheid te scheppen in een ingewikkeld iets)
- de drAAk met iets steken (=ergens niets van geloven en er grapjes over maken)
- de drager kan het beste zeggen wAAr de schoen wringt (=degene die een probleem heeft, kan de kern van dit probleem vaak het scherpste benoemen)
- de druiven zijn zuur (zei de vos mAAr hij kon er niet bij) (=van iets dat men niet krijgen kan, zeggen dat men het niet wil)
- de één mag een pAArd stelen, de ander mag niet over het hek kijken. (=sommigen mogen alles, anderen mogen niets)
- de eerste klap is een dAAlder wAArd (=een goed begin is het halve werk)
- de eindjes (niet) AAn elkAAr knopen (=(niet) rond komen (met z`n inkomen))
- de ene bedelAAr ziet de andere niet grAAg voor de deur stAAn (=men is bang voor concurrentie)
2000 betekenissen bevatten `AA`
- uit het oog, uit het hart (=de AAndacht voor iemand verliezen, als die persoon niet meer in de nabijheid is)
- de aanval bloedt dood (=de AAnval komt geleidelijk uit op een mislukking)
- de bal aan het rollen brengen (=de AAnzet geven)
- het bloed kruipt waar het niet gaan kan (=de AArd verloochent zich nooit)
- volgens Bartjens (=de allereenvoudigste rekenstof (als referentie AAn onderwijzer Willem Bartjens die een bekend rekenboekje schreef))
- de broek aan hebben (=de bAAs spelen (van een vrouw over hAAr man), het voor het zeggen hebben)
- het laatste woord willen hebben (=de bAAs willen zijn)
- het hoogste lied zingen (=de bAAs zijn)
- de bezem in de mast voeren (=de bAAs zijn en leiding hebben)
- aan de touwtjes trekken (=de bAAs zijn, alles regelen, het voor het zeggen hebben)
- ketters wonen het dichtst bij de paus (=de beste vrienden van een machtig man zijn vAAk zijn grootste vijanden)
- mastiek maken (=de dagelijkse schoonmAAk verrichten)
- driemaal is scheepsrecht (=de derde keer zal je wel gAAn lukken)
- in de kerk geboren zijn (=de deur open laten stAAn)
- het kastje bij het muurtje laten blijven (=de dingen niet gAAn overdrijven)
- het waren allebeiden vuilaards. (=de een verwijt de ander iets wAArAAn hij zich)
- het oog ziet altijd van zich af (=de eigen fouten ziet men niet, mAAr andermans fouten altijd wel)
- de admiraal heeft geschoten. (=de gastheer heeft het sein gegeven te gAAn eten.)
- goede papieren hebben (=de goede eigenschappen hebben (voor een bAAn))
- in diskrediet brengen (=de goede nAAm AAntasten)
- paal en perk stellen (=de grens leggen / een einde stellen AAn)
- het hinkende paard komt achteraan (=de grootste problemen houdt men voor het lAAtst)
- alles kort en klein slaan (=de hele inboedel kapot slAAn)
- de rechte man op de rechte plaats (=de juiste man voor de juiste tAAk)
- de gelegenheid bij de haren grijpen (=de kans niet laten voorbijgAAn)
- aan een zijden draadje hangen (=de kansen zijn nog niet verkeken, mAAr het scheelt erg weinig)
- de spijker op de kop slaan (=de kern van de zAAk benoemen)
- in zijn kraag duiken (=de krAAg hoog opzetten tegen de koude)
- de laatste der Mohikanen zijn (=de lAAtste zijn die nog ergens in gelooft)
- de beste paarden staan op stal. (=de leukste meisjes gAAn niet uit)
- de draad kwijt zijn (=de loop van het verhAAl niet meer kunnen volgen)
- de boot is aan (=de mAAt is vol)
- de krenten uit de pap halen (=de meest AAntrekkelijke gedeelten voor zichzelf bestemmen, bijvoorbeeld de meest interessante taken uit een omvangrijk werk)
- eerste viool willen spelen (=de meest prominente tAAk willen vervullen, bijvoorbeeld als leider of woordvoerder van de groep)
- de mens wikt, maar God beschikt (=de mensen maken allerlei plannen, mAAr het is niet AAn hen of dat ook gebeurt)
- holle vaten klinken het hardst. (=de minst competente persoon is vAAk ook de luidste)
- ijdele tonnen rollen het hardst. (=de minst competente persoon is vAAk ook de luidste)
- het slechtste wiel van de wagen kraakt meest. (=de minst competente persoon is vAAk ook de luidste)
- geen zorgen voor morgen, elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad (=de moeilijkheden van vandAAg zijn genoeg om je zorgen over te maken)
- niet door de beugel kunnen (=de norm overschrijden van wat AAnvAArdbAAr of behoorlijk is)
- de grote vissen eten de kleine (=de ondergeschikten moeten doen wat de bAAs zegt / het slachtoffer worden van overmacht.)
- de mug uitzuigen en de kameel doorzwelgen (=de onschuldige straffen en zelf schAAmteloos zondigen)
- het middel is erger dan de kwaal (=de oplossing veroorzAAkt nog meer schade)
- over de rooie gaan (=de perken te buiten gAAn)
- als een spin in het web (=de persoon of organisatie wAAr alles om drAAit)
- het land van belofte (=de plAAts wAAr het goed toeven is)
- het lieve leventje gaande (=de ruzie begonnen - de poppen AAn het dansen)
- ook tussen de mooie bloemen groeien brandnetels (=de schoonheid van de omgeving biedt geen garantie voor onAAngename zaken)
- van de wal in de sloot (helpen) (=de situatie verergeren in plAAts van verbeteren)
- in de lift zitten (=de situatie wAArin het zit wordt beter)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen