800 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ten`
- de pijp aan Maarten geven. (=er definitief mee stoppen)
- de poes op de bak zetten. (=urineren)
- de poten onder iemands stoel wegzagen (=iemands positie verzwakken)
- de puntjes op de i zetten (=de details erbij zetten - orde op zaken stellen)
- de ratten verlaten het zinkende schip (=als de omstandigheden verslechteren denken sommigen alleen aan zichzelf en vertrekken)
- de regels met voeten treden (=overtreden, voorschriften niet opvolgen / onbehouwen te werk gaan)
- de reis is nog niet ten einde als men kerk en toren herkent (=geef niet op voor het doel geheel is bereikt)
- de rode haan laten kraaien (=iets in brand steken)
- de schouders eronder zetten (=zich voor iets inspannen)
- de soep wordt nooit zo heet gegeten, als zij wordt opgediend (=er worden meestal minder zware maatregelen toegepast dan was aangekondigd)
- de sokken erin zetten (=hard weglopen)
- de spits afbijten (=als eerste ergens aan beginnen aan iets moeilijks)
- de tanden laten zien (=zich heel erg fel verdedigen)
- de tanden op elkaar zetten (=zichzelf dwingen om stil te zijn of door te zetten.)
- de tering naar de nering zetten (=leven met de middelen die men heeft)
- de teugels laten vieren (=een minder streng beleid voeren)
- de vaan van de opstand planten (=`n opstand verwekken)
- de vijl erover laten gaan (=er de scherpe kantjes van afhalen)
- de vleespotten van Egypte (=een vroegere tijd van grote welvaart)
- de voet dwars zetten (=iets verhinderen of bemoeilijken)
- de vogel over het net laten vliegen (=goede kansen niet aangrijpen)
- de vogel over het touw laten gaan. (=een kans niet benutten)
- de voorsten doen wat de achtersten niet mogen (=wie eerst komt is in het voordeel)
- de vruchten van iets plukken (=het voordeel van iets hebben)
- de vruchten zullen de beloften der bloemen overtreffen (=het is nu al goed, maar het eindresultaat wordt nog veel beter)
- de vuile was buiten hangen (=over onaangename zaken spreken met buitenstaanders)
- de wind niet door de hekken laten waaien (=elke gelegenheid te baat nemen)
- denken moet je aan een paard overlaten, dat heeft een groter hoofd (=niet te veel denken maar doen)
- denken moet je aan een paard overlaten, die hebben een groter hoofd. (=je moet niet te veel denken)
- diep in de buidel tasten. (=veel geld aan iets uitgeven.)
- dode honden bijten niet (al zien ze lelijk) (=van doden is geen gevaar te duchten)
- door de zure appel (heen)bijten (=het onaangename doen of over zich heen laten gaan)
- droog brood eten (=zuinig moeten zijn, financieel slecht gaan)
- eb en vloed wachten op niemand (=de tijd gaat gewoon door)
- een ander liedje laten zingen (=mores leren, van gedacht doen veranderen)
- een antenne hebben voor iets (=iets goed aanvoelen)
- een beentje lichten (=doen struikelen (letterlijk of figuurlijk))
- een bok schieten (=een grote fout begaan of zich lelijk vergissen)
- een boom(pje) opzetten (=een informele discussie starten)
- een ei in het nest laten (=iets op voorraad hebben)
- een geloof dat bergen kan verzetten (=een sterk geloof)
- een gesloten boek (=iets wat niet te doorgronden is)
- een grote mond hebben/opzetten (=brutaal zijn)
- een hoge borst opzetten (=eigenwijs en hoogmoedig zijn)
- een houten/stijve Klaas zijn (=nooit iets leuks willen)
- een kat komt altijd weer op zijn poten terecht. (=uiteindelijk komt het toch weer in orde.)
- een kattenrug maken (=diep buigend groeten)
- een keel opzetten (=hard schreeuwen)
- een krop opzetten (=een hoge borst opzetten - een fiere houding aannemen)
- een lang gezicht trekken/zetten (=laten merken dat men niet tevreden is)
827 betekenissen bevatten `ten`
- doorgaan tot het gaatje (=doorzetten tot het einde is bereikt)
- zoet gedronken, zuur betaald. (=drankmisbruik kan veel schade aanrichten)
- jezelf op de borst slaan (=duidelijk aan de omgeving laten weten dat men ergens bijzonder trots op is)
- met een rode letter aangetekend staan (=duidelijk vermeld , zodanig dat het zeker niet vergeten wordt)
- in de papieren lopen (=duur uitkomen, veel geld kosten)
- moeten kiezen of delen (=een (vervelende) keus moeten maken)
- de kat uit de boom kijken (=een afwachtende houding aannemen)
- ambt geeft verstand. (=een baan gekregen hebben zonder er iets van af te weten)
- zand schuurt de maag (=een beetje zand eten is niet erg (meer algemeen: stel je niet aan!))
- een eed met boter bezegeld. (=een belofte zonder echte intentie om de belofte na te komen)
- een pannetje lusten (=een borrel lusten)
- onder het mes zitten (=een examen hebben, in angstige omstandigheden zitten)
- je mag wel ergens anders honger krijgen, als je thuis maar komt eten. (=een getrouwde man mag wel met knappe meisjes flirten, daar moet het bij blijven.)
- een goede naam is beter dan olie (=een goede naam (reputatie) is beter dan veel geld (olie) bezitten)
- een koopman een loopman. (=een goede verkoper gaat bij zijn klanten langs)
- het gemeste kalf slachten (=een groot feest opzetten / het beste en lekkerste eten op tafel zetten)
- je sluis openzetten (=een grote mond zetten)
- eet vis, als er vis is. (=een gunstige gelegenheid moet men niet ongebruikt laten voorbijgaan.)
- een krop opzetten (=een hoge borst opzetten - een fiere houding aannemen)
- de hoofdvogel schieten (=een hoofdprijs winnen, maar vaak ironisch bedoeld. Letterlijk: de hoofdvogel is de hoofdprijs bij het vogelschieten)
- een boom(pje) opzetten (=een informele discussie starten)
- de vogel over het touw laten gaan. (=een kans niet benutten)
- het is kruis of munt, zei de non en ze trouwde de bankier (=een keuze voor het materiële kan ten koste gaan van het spirituele)
- de kunst gaat om brood (=een kunstenaar verdient moeizaam z`n brood)
- door schade en schande wordt men wijs (=een mens leert het beste van z`n fouten)
- het tij keren (=een ontwikkeling stoppen. Bijvoorbeeld ten aanzien van het toenemen van zinloos geweld. Zie getij)
- als een donderslag bij heldere hemel (=een onverwachte gebeurtenis, die een grote schok teweeg brengt)
- nood doet zelfs oude vrouwen rennen (=een onverwachte situatie kan verrassende kwaliteiten naar boven brengen (vergelijkbaar met `angst geeft vleugels`))
- iemand het voordeel van de twijfel gunnen (=een onzekere factor voor hem zo gunstig mogelijk laten meetellen)
- een paar mensen optrommelen (=een paar mensen laten komen)
- van de bok (laten) dromen (=een pak slaag (laten) krijgen)
- een ijzer in het vuur hebben (=een plan hebben dat nog onbekend is voor de buitenwereld)
- een tafeltje welbereid. (=een plek met veel en goed eten)
- één zwaluw maakt nog geen zomer (=één positieve gebeurtenis betekent niet dat alle problemen opgelost zijn.)
- de slaap der rechtvaardigen slapen (=een schoon geweten hebben)
- iemand op zijn vestje spuwen (=een standje geven en ongenoegen over iemand uiten)
- ten hemel schreiend (=een toestand die zo erg is dat er eigenlijk direct iets aan gedaan zou moeten worden)
- een meid en een aardappel kies je zelf (=een vrouw kun je niet door iemand anders laten uitkiezen)
- waarheid met de slag om de arm (=een waarheid die vele facetten kent)
- er een laten vliegen (=een wind laten)
- met de billen bloot (=eerlijk en open zijn over fouten of tekortkomingen.)
- uit zuivere bronnen vloeit zuiver water. (=eerlijke mensen praten geen kwaad)
- ruggespraak houden (=eerst ergens over moeten overleggen)
- de kost gaat voor de baat uit (=eerst moeten er kosten worden gemaakt alvorens men er iets aan verdienen kan)
- willen weten welk vlees men in de kuip heeft (=eerst willen weten hoe iemand is)
- elk waarom heeft zijn daarom (=elke gebeurtenis heeft een oorzaak)
- duizend doden sterven (=enorme angsten uitstaan)
- er niet van tussen kunnen (=er aan vastzitten)
- er een kruisje bij zetten (=er attent op maken)
- er niet van terug hebben (=er geen antwoord op weten)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
