219 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `rij`
- leven als een god in Frankrijk (=een aangenaam en zorgeloos leven hebben)
- leven in de brouwerij brengen (=waar het rustig is activiteit, vrolijkheid of drukte inbrengen)
- liever vrij en geen eten dan een volle buik aan een ijzeren keten. (=vrijheid is een hoger goed dan materiële welvaart.)
- loon naar werken krijgen (=loon krijgen dat in overeenstemming is met het gedane werk)
- lot uit de loterij (=onvoorspelbaar)
- men vindt veel grijzen, maar weinig wijzen. (=oude mensen zijn niet per definitie wijs)
- men wordt wel door een mestkar maar niet door een rijtuig overreden (=goed opgevoede mensen beledigen anderen minder)
- menen ligt dicht bij Kortrijk (maar verre van Waregem) (=iets menen is niet genoeg; je moet er zeker van zijn.)
- met beide handen toegrijpen (=met graagte aanvaarden)
- met de vork schrijven (=afzetten, meer kosten rekenen dan werkelijk gemaakt)
- met de winst strijken. (=winnen)
- met de witte perdekies naar Velzeke rijden (=krankzinnig worden. In Velzeke bevindt zich een sanatorium; de `witte perdekies` (witte paardjes) verwijzen naar een ziekenwagen, waarmee de geestesgestoorde afgevoerd wordt. Uitdrukking uit het zuiden van Oost-Vlaanderen)
- met dubbel krijt schrijven (=te veel aanrekenen)
- met een goed geloof en een kurken ziel drijft men de zee over (=met vertrouwen en optimisme kan men alles aan)
- met geen pen te beschrijven zijn (=iets niet met woorden kunnen zeggen)
- naar de pen grijpen (=een brief schrijven)
- nee heb je, ja kun je krijgen (=je kunt het altijd proberen)
- niet kunnen rijmen (=dingen die niet met elkaar kloppen of het samen niet kunnen begrijpen)
- niets kunnen binnenkrijgen (=niet kunnen eten)
- nul op het rekest krijgen (=zijn eis niet ingewilligd krijgen)
- olie drijft boven (=de waarheid komt aan het licht)
- om over naar huis te schrijven (=erg bijzonder)
- onder de neus wrijven (=duidelijk zeggen wat er van gevonden wordt)
- onder de schoenzolen schrijven (=ergens niets van terecht komen)
- op dat mes kun je naar Keulen rijden (=dat mes is erg bot)
- op een apostelpaard rijden. (=lopen)
- op een strowis komen aandrijven (=helemaal berooid en arm ergens komen)
- op eigen wieken drijven (=zich volledig kunnen redden van het geld dat iemand verdient)
- op het apostelpaard rijden (=te voet gaan)
- op je baadje krijgen (=een pak slagen krijgen)
- op je dak krijgen (=iets onaangenaams krijgen)
- op twee paarden blijven rijden. (=men kan geen keus maken)
- Parijs is wel een mis waard (=om een voordeel te behalen bij tegenstanders aansluiten)
- prijs de dag niet vóór de avond (=trek geen voorbarige conclusies en juich niet te vroeg)
- prijs de dag niet voor het avond is (=pas als alles gedaan is kun je zeggen of het goed ging)
- prijs stellen op (=weten te waarderen, graag willen)
- rijd een paard de rug niet stuk (=je moet niet altijd te veel eisen)
- rijd voort maar zie om (=doe verder maar blijf opletten)
- rijd voort voerman maar zie om (=doe verder maar blijf wel opletten)
- rijden en omzien (=verderdoen maar ook opletten)
- schrijf het maar op je buik (dan kan je het met je hemd weer uitvegen) (=vergeet het maar)
- schrijven en wrijven (=een pennenstrijd voeren)
- slapende rijk worden (=veel geld verdienen zonder er iets voor te moeten doen)
- strijk en zet (=altijd weer opnieuw)
- tegen de vleug strijken (=prikkelen, boos maken)
- tussen de bedrijven door (=tussen andere bezigheden in; tussendoor)
- uit de as herrijzen (=opnieuw opbouwen na een brand)
- uit de lucht grijpen (=iets zonder enige grond vertellen)
- van vreemde smetten vrij (=onafhankelijk, bevrijd)
- vaste voet aan de grond krijgen (=iets gedaan krijgen en/of als gebruikelijk beschouwd gaan worden)
298 betekenissen bevatten `rij`
- iemand aan zijn angel krijgen (=iemand in zijn macht krijgen)
- iemand kort houden (=iemand niet veel bewegingsvrijheid geven (fig.))
- over het paard tillen. (=iemand te veel prijzen, zodat hij verwaand wordt)
- iemand tekort doen (=iemand te weinig geven of begrijpen)
- de kat op het spek binden (=iemand volop de gelegenheid geven zich te vergrijpen aan wat hij wil, maar beslist niet mag hebben)
- iemand bont en blauw slaan (=iemand zo slaan dat hij een dik gezicht met blauwe en geel blauwe vlekken krijgt)
- de kleren maken de man (=iemands kleding bepaalt het aanzien dat hij krijgt)
- een Tantaluskwelling zijn (=iets erg graag willen maar het (net) niet kunnen verkrijgen)
- een stofje aan een weegschaal zijn (=iets erg onbelangrijks zijn)
- vaste voet aan de grond krijgen (=iets gedaan krijgen en/of als gebruikelijk beschouwd gaan worden)
- een koekje van eigen deeg (=iets geven (of krijgen) wat oorspronkelijk bedacht is door degene die het krijgt (of geeft))
- iets op zijn beloop laten (=iets gewoon maar verder laten gaan zonder dat je je ermee bemoeit, zonder dat je ingrijpt)
- hebben is hebben maar krijgen is de kunst (=iets hebben is goed, maar iets bijkrijgen is beter)
- er lucht van krijgen (=iets in de gaten krijgen)
- een spiering uitwerpen om een kabeljauw te vangen (=iets kleins aan een ander geven met de gedachte zelf iets groots terug te krijgen)
- er geen speld tussen kunnen krijgen (=iets klopt precies, geen gelegenheid krijgen in een gesprek ertussen te komen)
- naar de mutsaard rieken (=iets klopt zeer niet (mutsaard = brandstapel) / verdacht worden van ketterij)
- er geen hoogte van kunnen krijgen (=iets maar niet kunnen begrijpen)
- er geen fluit van begrijpen (=iets niet begrijpen)
- iets of iemand in de peiling hebben (=iets of iemand begrijpen)
- op je dak krijgen (=iets onaangenaams krijgen)
- er niet om malen (=iets onbelangrijk vinden)
- geen oortje kunnen schelen. (=iets onbelangrijk vinden (oortje = ± een halve cent))
- iets in de schoot geworpen krijgen (=iets verkrijgen zonder al te veel moeite er voor te doen)
- met wortel en tak uitroeien (=iets volledig bestrijden om er geen last meer van te hebben)
- met een metworst naar een zij spek gooien (=iets weinig waardevols opofferen om iets waardevols terug te krijgen)
- er gaat een belletje rinkelen (=ik begin het te begrijpen)
- ik zal je krakepitten (=ik zal je krijgen!)
- de pot op kunnen (=in geen geval krijgen)
- van Lillo komen (=je dom houden. Volgens de overlevering vindt dit gezegde zijn oorsprong in het (ontkennende) gedrag van de inwoners van Fort Lillo na een aan hen toegeschreven roofoverval op een boerderij te Waarde in 1579)
- je hebt luxe paarden en werkpaarden. (=je hebt rijke en arme mensen)
- wie veel eist krijgt veel. Wie te veel eist krijgt niets (=je kan door het te vragen veel bij mensen gedaan krijgen, maar als je onredelijk wordt zal je worden overgeslagen)
- de koe trekt de melk op. (=je krijgt niet wat je verwachtte)
- gebraden duiven vliegen niemand in de mond (=je krijgt niets zomaar (zonder er enige moeite voor te doen))
- je zult stokvis eten. (=je krijgt slaag.)
- de aanval is de beste verdediging (=je kunt in een strijd of ruzie beter zelf actie ondernemen dan afwachten)
- kijk een gegeven paard niet in de bek (=je mag niet klagen over de kwaliteit van iets dat men gratis krijgt)
- wie maaien wil moet zaaien (=je moet er iets voor doen om iets te verkrijgen)
- wat de mens zaait zal hij maaien (=je moet er iets voor doen, als je wat wil krijgen)
- het ijzer smeden als het heet is (=je moet op het juiste moment de kansen grijpen en dingen doen)
- grote pracht, weinig macht. (=je voordoen als een rijk man terwijl je arm bent)
- grote pronker, kale jonker. (=je voordoen als een rijk man terwijl je arm bent)
- strelende katjes halen het vlees uit de pot. (=kijk uit voor overdreven vleierij)
- aan zijn trekken komen (=krijgen wat diegene graag wilt en fijn/leuk vindt)
- je verdiende loon krijgen (=krijgen wat hem toekomt (meestal iets slecht))
- de wind van voren krijgen (=kritiek krijgen, direct gezegd worden wat er mis is)
- kunnen behappen (=kunnen begrijpen)
- de zon in het water kunnen zien schijnen (=kunnen verdragen dat een ander ook iets krijgt)
- je kaarten op tafel leggen (=laten weten over welke middelen je beschikt om iets gedaan te krijgen)
- ten voeten uit (=letterlijk: de volledige gestalte is afgebeeld; figuurlijk: een getrouwe persoonsbeschrijving)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
