199 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `eren`
- de rook kan het hangerijzer niet deren (=het heeft geen zin te proberen iets dat vast staat te veranderen)
- de schapen scheren (=gemakkelijk grote winsten maken)
- de snoeren zijn mij in lieflijke plaatsen gevallen (=ik ben op goede plaatsen beland)
- de teugels laten vieren (=een minder streng beleid voeren)
- de tijd zal het leren (=na verloop van tijd is er bekend hoe het gegaan is)
- de trom roeren (=veel ophef maken)
- de visjes gaan voeren (=zeeziek zijn en overgeven)
- de wolf zal met het lam verkeren. (=er zal vrede zijn)
- die snaar moet men niet aanroeren (=daarover moet niet gesproken worden)
- donderbuien zuiveren de lucht. (=een ruzie kan een hangende situatie oplossen)
- een adder aan zijn borst/boezem koesteren (=iets doen voor een ondankbaar iemand)
- een droge maart en een natte april is de boeren naar hun wil (=weerspreuk)
- een hoofd als een ijzeren pot. (=een heel goed geheugen hebben)
- een huis met zilveren pannen. (=een huis waar een hoge hypotheek op rust)
- een koopje leveren (=iets onaangenaams doen)
- een koperen bruiloft (=een 12½-jarig huwelijk)
- een oortje in vieren zouden bijten (=erg gierig zijn)
- een papieren zoldertje (=een dunne ijskorst)
- een sigaar uit eigen doos presenteren (=iemand iets aanbieden dat in feite door de ontvanger zelf is betaald)
- een tere snaar aanroeren (=spreken over iets waar men beter niet over had gesproken)
- een van de vijf is uit kuieren (=hij is niet goed wijs)
- een vogel kent men aan zijn veren (=het uitwendige zegt ook iets over de aard, het karakter)
- een wolf in schaapskleren (=een gevaarlijk iemand die zich als onschuldig voordoet)
- een zilveren dak op het huis hebben (=wonen in een huis dat gebouwd is met geleend geld)
- eerst oompje en dan oompjes kinderen (=eerst ik, daarna de anderen)
- eet geen paaseieren op goede vrijdag (=alles op zijn tijd, het feest niet te vroeg vieren)
- eieren voor je geld kiezen (=met minder genoegen nemen dan men eerder wilde)
- er de gek mee scheren (=iets of iemand bespotten)
- er op hameren (=iets voortdurend benadrukken)
- eruit zien als de dood van ieperen (=er bijzonder slecht uitzien)
- geen vin verroeren (=heel stil zonder beweging zijn)
- gehoor weigeren (=niet ingaan op)
- goed boeren / goed geboerd hebben (=succesvol geweest zijn, vooral financieel)
- goed en bloed voor iets offeren (=ergens alles voor over hebben (goed=bezittingen, bloed=het leven))
- goed je mondje kunnen roeren (=er goed voor zorgen dat je mening wordt gehoord)
- goede papieren hebben (=de goede eigenschappen hebben (voor een baan))
- goederen in de dode hand (=goederen die niet vererven)
- gouden appels op zilveren schalen (=iets is erg prachtig/goed/verstandig (verwoord))
- had je me gisteren gehuurd dan was ik vandaag je knecht geweest (=je moet zo niet commanderen - dat doe ik gewoon niet!)
- herenzonden boerenleed. (=de gewone mensen boeten voor de fouten van de mensen met macht)
- het bloed stolt hem in de aderen (=hij verstijft van schrik)
- het in Keulen horen donderen (=met stomheid geslagen zijn)
- het is galgen of burgemeesteren. (=het is goed of fout, er is geen tussenweg)
- het kan verkeren (=het kan veranderen, de dingen blijven niet zoals ze zijn)
- het klopt als een zwerende vinger (=het past goed; het is logisch; het is volkomen juist; er is niets tegen in te brengen. (Equivalent aan: het sluit als een bus.))
- het tij keren (=een ontwikkeling stoppen. Bijvoorbeeld ten aanzien van het toenemen van zinloos geweld. Zie getij)
- het touw wat vieren (=het iets minder streng aanpakken)
- het woord voeren (=spreken (als afgevaardigde door anderen))
- het zijn vogels van enerlei veren (=ze zijn eender)
- hoeren en dieven, met geld zijn zij mijn gelieven (=met geld krijg je vrienden)
401 betekenissen bevatten `eren`
- kinderen die vragen worden overgeslagen (=brutale kinderen die altijd overal om vragen, worden genegeerd)
- commandeer je hond en blaf zelf (=dat bevel weiger ik uit te voeren)
- de kraan dichtdraaien (=de (financiële) hulp sterk verminderen of stopzetten)
- volgens Bartjens (=de allereenvoudigste rekenstof (als referentie aan onderwijzer Willem Bartjens die een bekend rekenboekje schreef))
- de boter alleen op zijn koek willen hebben (=de anderen niets gunnen - zelf alles willen hebben)
- die de minste tanden hebben, kauwen het meest (=de domste mensen voeren gewoonlijk het hoogste woord)
- de eigen boontjes doppen (=de eigen zaken regelen zonder hulp van anderen)
- olie op de golven gieten/gooien (=de gemoederen kalmeren)
- zoals de ouden zongen piepen de jongen (=de jongeren leren het van de ouderen)
- de jongste schepen wijst het vonnis (=de kinderen willen het het best weten)
- van zijn voetstuk stoten (=de macht ontnemen - ontmaskeren)
- er is meer dan een koe die blaar/bles heet (=de mening van anderen telt ook)
- er is meer gelijk dan eigen gelijk (=de mening van anderen telt ook)
- de rotte appels uit de mand halen (=de minder getalenteerde personen wegsturen, de minder goede dingen sorteren van de goede dingen)
- van de wal in de sloot (helpen) (=de situatie verergeren in plaats van verbeteren)
- een zondagse steek houdt geen week (=de zondag is geen werkdag maar de dag des Heeren)
- het kind van de rekening (=degene die schade lijdt, terwijl anderen niets hebben)
- dat varkentje zullen we even wassen (=deze opdracht zullen we even uitvoeren)
- het klopt als een bus (=deze uitdrukking is een contaminatie van het sluit als een bus met: het klopt als een zwerende vinger)
- platgetreden paden/wegen (=dingen die anderen al eerder gedaan hebben)
- genadebrood eten (=door anderen onderhouden worden)
- je trekken thuis krijgen (=door anderen op dezelfde manier behandeld worden als je hun behandelde (bv met een streek))
- je uit de markt prijzen (=door eigen toedoen laten anderen diegene links liggen)
- een Babylonische spraakverwarring (=door elkaar spreken zonder naar elkaar te luisteren en elkaar niet verstaan)
- reageren met de voeten (=door ergens weg te gaan, weg te blijven of niet meer terug te keren, aangeven dat men niet tevreden is)
- een proefballonnetje oplaten (=door het doen van een uitspraak de mening van anderen peilen)
- met vallen en opstaan (leren) (=door mislukkingen leren)
- oefening baart kunst (=door veel te oefenen verbeteren de prestaties)
- de knoop doorhakken (=een beslissing forceren. (Afgeleid van het verhaal van de Gordiaanse knoop))
- voor paal/schut staan (=een blunder begaan voor de ogen van anderen (en schamen))
- een verborgen agenda hebben (=een doel hebben dat voor de anderen verborgen gehouden wordt, bijvoorbeeld in een samenwerkingsverband)
- de sleutel op de doodskist leggen (=een erfenis weigeren)
- in een goed blaadje proberen te komen (=een goede reputatie proberen te verkrijgen)
- er een gooi naar doen (=een kans wagen of iets proberen te raden)
- een veeg uit de pan krijgen (=een klap incasseren / op zijn donder krijgen / een standje krijgen)
- een loodje in het zakje doen (=een kleine bijdrage leveren)
- een duit in het zakje doen (=een kleine bijdrage leveren. (Historisch: de kleinst mogelijke gave in het collectezakje van de kerk).)
- een taling uitzenden om een eendvogel te vangen (=een kleinigheid opofferen om iets belangrijks terug te krijgen)
- de teugels laten vieren (=een minder streng beleid voeren)
- op de koop toe nemen (=een onbedoeld gevolg accepteren)
- een speldje bij iets steken (=een onderwerp niet verder uitdiepen, van gespreksonderwerp veranderen)
- aan de rem trekken (=een ontwikkeling proberen tegen te houden/ waarschuwen dat iets niet goed gaat)
- schrijven en wrijven (=een pennenstrijd voeren)
- de aardappelen afgieten (=een plasje doen door heren)
- een sprong in het diepe wagen (=een risico nemen en iets nieuws proberen.)
- olie op het vuur gooien (=een situatie verergeren)
- het op je boterham krijgen (=een stevig standje incasseren)
- er met de pet naar gooien (=een taak bijzonder slordig uitvoeren)
- het vuur uit de sloffen lopen (=een uiterste inspanning leveren door hard te lopen)
- een keer nemen (=een wending nemen, veranderen)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
