414 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ben`
- de muren hebben oren (=er kan ongewenst worden meegeluisterd door anderen)
- de overhand hebben (=iets is meer aanwezig dan het ander / meer invloed hebben)
- de pee in hebben (=erg gehumeurd zijn)
- de pest aan iets (gezien) hebben (=er een hekel aan hebben)
- de pik op iemand hebben (=iemand voortdurend plagen of aanvallen)
- de pret alleen hebben (=iemands plezier bederven)
- de ring van gyges hebben (=zich onzichtbaar kunnen maken)
- de schurft aan iets hebben (=iets erg vervelend vinden)
- de slappe lach hebben/krijgen (=niet kunnen stoppen met lachen)
- de smoor in hebben (=er een geweldige hekel aan hebben)
- de teugels in handen hebben/houden (=de leiding hebben/houden)
- de tijd aan zich hebben (=weinig of niets te doen hebben)
- de touwtjes in handen hebben (=de controle hebben over een situatie.)
- de varkens geschoren hebben (=weinig opbrengst hebben)
- de waarheid in pacht hebben (=denken de enige te zijn die de waarheid kent of vertelt)
- de wereld in een doosje hebben (=tevreden en gelukkig zijn met wat iemand heeft)
- de wijsheid in pacht hebben (=erg verstandig zijn of althans doen alsof)
- de wind eronder hebben (=de ondergeschikten hebben angst)
- de wind in de zeilen hebben (=voorspoed hebben)
- denken moet je aan een paard overlaten, die hebben een groter hoofd. (=je moet niet te veel denken)
- die de minste tanden hebben, kauwen het meest (=de domste mensen voeren gewoonlijk het hoogste woord)
- een (goede) neus voor iets hebben (=precies aanvoelen hoe iets moet of gaat)
- een aal bij de staart hebben (=een lastige taak ondernemen)
- een aap op de schouder hebben (=een probleem hebben waar je niet vanaf komt.)
- een antenne hebben voor iets (=iets goed aanvoelen)
- een appeltje met iemand te schillen hebben (=nog een vervelend onderwerp met iemand te bepraten hebben)
- een bek als een hooischuur hebben (=een grote mond hebben)
- een blinde passagier hebben. (=in verwachting zijn)
- een bom inhebben. (=dronken zijn.)
- een bord voor de kop hebben (=niet voor andere zienswijzen openstaan)
- een brede rug hebben (=veel kunnen verdragen)
- een dak boven zijn hoofd hebben (=woonruimte hebben, onderdak hebben)
- een deksel op de kop hebben (=de verantwoordelijkheid voor iets nemen)
- een dikke huid hebben (=veel kunnen verdragen)
- een ei op hebben (=niets durven te zeggen)
- een eitje met iemand te pellen hebben (=hetzelfde als: een appeltje met iemand te schillen hebben. Nog iets met iemand moeten oplossen.)
- een fijne neus hebben (=gemakkelijk iets ontdekken, snel iets aanvoelen)
- een fluwelen tong hebben (=met gladde woorden mensen kunnen overtuigen)
- een gat in zijn hand hebben (=geld te gemakkelijk uitgeven)
- een glaasje op hebben (=alcohol te hebben genuttigd)
- een gladde tong hebben (=goed kunnen praten, het goed kunnen uitleggen)
- een goed mondstuk hebben (=goed kunnen spreken)
- een gouden dak op het huis hebben (=wonen in een huis dat gebouwd is met geleend geld)
- een gouden hart hebben (=heel aardig/lief zijn)
- een grote mond hebben/opzetten (=brutaal zijn)
- een haaienmaag hebben (=alles kunnen verorberen)
- een hard hoofd in iets hebben (=er geen oplossing in zien)
- een harde huid hebben (=veel kunnen verdragen)
- een harde nek hebben (=erg onbuigzaam zijn)
- een hart van goud hebben (=zeer vriendelijk en behulpzaam zijn.)
439 betekenissen bevatten `ben`
- meer geluk dan wijsheid. (=dat was geluk hebben.)
- onder de pannen zijn (=de (geld)zaken goed voor elkaar hebben)
- de boter alleen op zijn koek willen hebben (=de anderen niets gunnen - zelf alles willen hebben)
- de broek aan hebben (=de baas spelen (van een vrouw over haar man), het voor het zeggen hebben)
- de bezem in de mast voeren (=de baas zijn en leiding hebben)
- aan de touwtjes trekken (=de baas zijn, alles regelen, het voor het zeggen hebben)
- tussen mal en dwaas zijn (=de bakvisleeftijd hebben)
- pap in de benen hebben (=de benen willen niet meer vooruit)
- de touwtjes in handen hebben (=de controle hebben over een situatie.)
- het stuur kwijt zijn (=de controle verloren hebben)
- je ei kwijt kunnen (=de gelegenheid hebben zich te uiten; of, zijn creativiteit kunnen gebruiken)
- goede papieren hebben (=de goede eigenschappen hebben (voor een baan))
- de spijker op de kop slaan (=de kern van de zaak benoemen)
- het koren van de molen zenden (=de klanten wegjagen - zichzelf benadelen)
- aan het roer zitten/staan (=de leiding hebben)
- de teugels in handen hebben/houden (=de leiding hebben/houden)
- homo homini lupus (=de mens benadert zijn medemens als een wolf)
- iemand kunnen maken en breken (=de mogelijkheid hebben te beslissingen over iemands leven en dood en welbevinden)
- de wind eronder hebben (=de ondergeschikten hebben angst)
- er de wind onder hebben (=de schrik erin hebben zitten bij ondergeschikten)
- een streep door de rekening halen (=de schuld van iemand kwijtschelden en het er niet meer over hebben)
- in gebreke zijn (=de taak niet naar behoren uitgevoerd hebben)
- niets te verletten hebben (=de tijd hebben)
- je schaapjes op het droge hebben (=de zaken op orde hebben of voldoende hebben om niet meer te hoeven werken)
- kreupel wil altijd voordansen (=de zwaksten willen het hoge woord hebben)
- de drager kan het beste zeggen waar de schoen wringt (=degene die een probleem heeft, kan de kern van dit probleem vaak het scherpste benoemen)
- het kind van de rekening (=degene die schade lijdt, terwijl anderen niets hebben)
- uit dezelfde klei gebakken zijn (=dezelfde afkomst hebben)
- eén lijn trekken / Dezelfde lijn trekken (=dezelfde mening hebben)
- platgetreden paden/wegen (=dingen die anderen al eerder gedaan hebben)
- niet brandschoon zijn (=dingen misdaan hebben)
- thuis is in je schuur (=dit wordt gezegd als je weinig thuis bent)
- alle hoop de bodem in (laten) slaan (=door iets geen enkele hoop meer (laten) hebben)
- de derde man brengt de spraak aan (=drie hebben gemakkelijker een gesprek dan twee)
- de gekken krijgen de kaart (=dwaze en onverstandige mensen krijgen hun gelijk of ze dat hebben of niet)
- leven als een god in Frankrijk (=een aangenaam en zorgeloos leven hebben)
- ambt geeft verstand. (=een baan gekregen hebben zonder er iets van af te weten)
- iets aan het handje hebben (=een beetje verkering hebben)
- iets in één adem uitlezen (=een boek waaraan je begonnen bent heel snel uitlezen, omdat je het zo spannend vindt)
- een schollekop (vissenkop) hebben (=een boeventronie hebben)
- een verborgen agenda hebben (=een doel hebben dat voor de anderen verborgen gehouden wordt, bijvoorbeeld in een samenwerkingsverband)
- een te grote broek aantrekken (=een doel stellen waarvoor je niet de benodigde middelen hebt)
- een keel als schuurpapier hebben (=een erg droge keel (keelpijn) hebben)
- de mier aan iets/iemand hebben (=een erge hekel hebben)
- onder het mes zitten (=een examen hebben, in angstige omstandigheden zitten)
- het juiste midden vinden (=een goed evenwicht vinden tussen twee tegengestelde aanpakken. Bijvoorbeeld, als het er om gaat hoeveel bevoegdheden de politie moet hebben om de rechtsstaat te handhaven)
- goed te boek staan (=een goede reputatie hebben)
- een bek als een hooischuur hebben (=een grote mond hebben)
- een uil vangen (=een grote strop hebben)
- het land hebben aan iets/iemand (=een hartgrondige afkeer hebben)
50 dialectgezegden bevatten `ben`
- 'k è hinne roste soe mè, 'k ben blut (=Ik heb geen geld meer.) (Zwevegems)
- 'k è toon vriee verskoot'n. (=Ik ben toen erg geschrokken.) (Zwevegems)
- 'k èm een moef (=ik ben slechtgezind) (Hogts)
- 'k em en neu vuidui gat (=Ik ben verjaard en het 1ste getal is veranderd.) (Hals)
- 'K em vauk. (=Ik ben moe.) (Opwijks)
- 'k em zenen (=Ik ben zenuwachtig) (Ninoofs)
- 'k èt swoonder (=Ik ben benieuwd) (Zwevegems)
- 'k gao deure, 'kgao voôrt (=ik ben weg, ik vertrek, ) (Kortrijks)
- 'k goa d'r nie veurn strij'n (=ik ben het niet 100 zeker) (Waregems)
- 'k Goa min skippe ofkuss'n (=Ik ben weg) (Kortrijks)
- 'k Hew 't end in de bek (=Ik ben moe) (Westfries)
- 'k jeune mij / 'k ben d'r gèrn bij / 'k genère mij (=ik amuseer me / ik geniet) (Waregems)
- 'k kom uut Eanske en 'k wet van niks (=Ik kom uit Enschede en ik ben onschuldig (ook: onwetend) ) (Twents)
- 'k kuis mijn schup af (=Ik ben weg) (Waasmunsters)
- 'k kös men schup'af (=Ik ben weg) (Herentals)
- 'k lus dij wel rauw (=kom maar op, ik ben niet bang voor jou) (Westerkwartiers)
- 'k rije mee tram zeevn (=ik ben zeventig jaar oud) (Waregems)
- 'k ston bukkangst in de Warande (=ik ben bijna falliet) (Sint-Niklaas)
- 'k vuul me nie goe (=Ik ben ziek) (Herentals)
- 'k weete van niet (n) (=ik ben niet op de hoogte) (Waregems)
- 'k wit 's wonder (=ik ben benieuwd, ik vraag het mij af) (Wevelgems)
- 'k wol niet groag ien zien schoen'n stoan (=ik ben niet graag in zijn situatie) (Westerkwartiers)
- 'k Zen 't beu gelék kau pap (=Ik ben het echt beu) (Mechels (BE))
- 'k Zen 't meug (=Ik ben het beu) (Mechels (BE))
- 'k Zen 't muug. (=Ik ben het beu.) (Antwerps)
- 'k zen d'r gaire boa! (=Ik ben er graag bij, ben graag van de partij) (Willebroeks)
- 'k zén da zoê muug as kaa pap (=ik ben dat zo beu als koude pap) (Sint-Katelijne-Waver)
- 'k zén da zoeê muug as kaa pap (=Ik ben dat grondig beu) (Onze-Lieve-Vrouw-Waver)
- 'k zen den'of af (=ik ben weg) (Buggenhouts)
- 'k zen erdör (=Ik ben erdoor) (Herentals)
- 'k zen es voejts (=Ik ben er eens vandoor) (Schunnebroecks)
- 'k zen gekrét, naa hemme ze in maan roape geschete (=ik ben geïrriteerd, nu hebben ze het bij mij totaal verbruid) (Heist-op-den-Berg)
- 'k zen het muug (=Ik ben het beu) (Herentals)
- 'k zèn ne geubbe gegoan (=ik ben gevallen) (Hogts)
- 'k Zen vuts (=Ik ben door) (Leopoldsburgs)
- 'k Zien 't gat of (=Ik ben moe) (Poperings)
- 'k zien bliede voe joen (=ik ben blij voor jou) (Veurns)
- 'k zien tcheventig (=ik ben zeventig) (Veurns)
- 'k Zien vors (=ik ben weg) (Poperings)
- 'k zijn (=ik ben) (Roosendaals)
- 'k zijn kepot, kep ginne assum mir (=Ik ben doodmoe.) (Roosendaals)
- 'k Zin helemoul van mijn ree (=Ik ben een beetje onwel) (Bevers)
- 'k zin ne ke benied (=Ik ben eens benieuwd) (Deinzes)
- 'k zit er deure (=ik ben bekaf / doodmoe) (Waregems)
- 'k zit weer mètte wubbers (=ik ben weer heel zenuwachtig) (Sint-Niklaas)
- 'k zyn ruttens (=ik ben platzak) (Veurns)
- 'kbenne kik dade zwo moe lik kode pap (=ik ben het beu) (Harelbeeks)
- 'keb eur is goe gepakt (=ik ben met haar naar bed geweest) (Antwerps)
- 'kep eur alle oeke van de slopkaomer loate zing (=ik ben met haar naar bed geweest) (Antwerps)
- 'kzen afgezope (=ik ben opgelicht) (Antwerps)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
