8 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `gedaan`
- als het geld op is, is het kopen gedaan (=zonder liquide middelen zijn er geen uitgaven meer mogelijk)
- dat is makkelijker gezegd dan gedaan (=het valt in de praktijk nog niet mee)
- de kat heeft het gedaan (=niemand is de schuldige)
- de kat van de bakker heeft het gedaan (=niemand is de schuldige)
- het is gedaan met kaatje (=het is afgelopen)
- jong geleerd is oud gedaan (=hoe eerder men iets leert, des te langer de vaardigheid zal blijven)
- makkelijker gezegd dan gedaan (=het is eenvoudiger om iets te zeggen dan om het ook daadwerkelijk uit te voeren)
- voor de kat zijn viool iets hebben gedaan (=een zinloze inspanning hebben geleverd)
47 betekenissen bevatten `gedaan`
- iemand om zijn vinger (kunnen) winden (=alles van iemand gedaan (kunnen) krijgen of alles mogen)
- ad acta leggen (=als afgedaan beschouwen)
- vele handen maken licht werk (=als een karwei samen wordt opgepakt is het snel en gemakkelijk gedaan)
- het paard dat de haver verdient krijgt ze niet (=diegene die het goede gedaan heeft, krijgt de beloning niet)
- platgetreden paden/wegen (=dingen die anderen al eerder gedaan hebben)
- je kan niet door een muur lopen, behalve als er een deur in zit (=dingen kunnen alleen gedaan worden als er een reële kans toe is)
- iemand de les lezen (=duidelijk zeggen dat iemand iets verkeerds gedaan heeft)
- de pot verwijt de ketel dat die zwart ziet (=een ander aanwijzen als schuldige, terwijl die zelf hetzelfde gedaan heeft)
- een stok achter de deur (=een dreigement om iets gedaan te krijgen)
- ten hemel schreiend (=een toestand die zo erg is dat er eigenlijk direct iets aan gedaan zou moeten worden)
- een brok in de keel krijgen (=emotioneel aangedaan zijn)
- een krop in de keel hebben (=emotioneel aangedaan zijn)
- de rapen zijn gaar (=er is een probleem waar direct iets aan gedaan moet worden)
- een gezicht als een oorwurm trekken (=erg ontevreden kijken (omdat er bijv. iets gedaan moet worden))
- hemel en aarde bewegen (=ergens alles aan doen om het gedaan te krijgen (bv van iemand))
- voor elkaar boksen (=gedaan krijgen, in orde maken)
- de rijpste pruimen zijn geschud (=het belangrijkste werk is gedaan of grootste deel van de oogst is binnengehaald)
- het is zondegeld (=het is jammer dat daar kosten voor gedaan zijn)
- het hooi op de gaffel krijgen (=het wel gedaan krijgen)
- al vaak met dat bijltje gehakt hebben (=het werk al vaker gedaan hebben en weten hoe het moet)
- het einde kroont het werk (=het werk is pas goed gedaan als het klaar is)
- iemand in zijn eigen sop gaar laten koken (=iemand aan zijn lot overlaten (iemand die iets niet goed gedaan heeft))
- iemand op het matje roepen (=iemand bij zich laten komen en om uitleg vragen waarom iets zo gedaan is)
- iemand een veer op de hoed steken (=iemand vertellen dat die z`n werk goed gedaan heeft)
- iemand de oren wassen (=iemand zeggen wat die fout gedaan heeft)
- een open deur intrappen (=iets doen wat niet nodig is of iets wat al gezegd of gedaan is nog een keer doen)
- vaste voet aan de grond krijgen (=iets gedaan krijgen en/of als gebruikelijk beschouwd gaan worden)
- haast en spoed is zelden goed (=iets te snel doen, resulteert vaak in iets dat slecht gedaan is)
- het daglicht niet kunnen verdragen/zien (=iets wordt stiekem of oneerlijk gedaan)
- je voor de kop schieten (=inzien dat men een grote stommiteit gedaan heeft - zelfmoord plegen)
- je laatste hemd aan hebben (=je hebt iets fout gedaan en er zal wat voor je zwaaien)
- wie veel eist krijgt veel. Wie te veel eist krijgt niets (=je kan door het te vragen veel bij mensen gedaan krijgen, maar als je onredelijk wordt zal je worden overgeslagen)
- je kaarten op tafel leggen (=laten weten over welke middelen je beschikt om iets gedaan te krijgen)
- geen heilige zo klein of hij wil zijn kaarsje hebben. (=mensen vertellen graag wat voor goeds ze hebben gedaan)
- voor geld kun je de duivel doen dansen (=met geld kun je alles gedaan krijgen)
- praatjes vullen geen gaatjes (=met praten alleen komt men er niet, er moet ook wat gedaan worden)
- iemand door de mosterd halen (=op duidelijke wijze kenbaar maken wat iemand fout gedaan heeft)
- prijs de dag niet voor het avond is (=pas als alles gedaan is kun je zeggen of het goed ging)
- instorten als een kaartenhuisje (=plots en snel in elkaar zakken, tenietgedaan worden)
- doen is een ding. (=praten of plannen maken is gemakkelijk gedaan, daadwerkelijk actie ondernemen is veel moeilijker)
- iemand honing om de mond smeren (=tegen iemand aardige dingen zeggen/vleien om iets gedaan te krijgen)
- met andermans kalf ploegen (=terwijl je de hulp van een ander gebruikt, doen alsof je het zelf alleen gedaan hebt)
- iets op zijn kerfstok hebben (=verkeerde dingen gedaan hebben)
- iemand naar de mond praten (=vleien en vriendelijk zijn om iets gedaan te krijgen)
- oog om oog en tand om tand (=wraak nemen voor onrecht dat je is aangedaan, door de dader precies hetzelfde aan te doen)
- iemands doopceel lichten (=zeer uitgebreid vertellen/uitzoeken wie iemand is en wat die in het verleden allemaal gedaan heeft)
- geen geld, geen Zwitsers (=zonder geld krijg je hulp noch koopwaar of er is altijd wel geld nodig om iets gedaan te krijgen)
50 dialectgezegden bevatten `gedaan`
- ' ès rapper gezaach dan gedoeën (=het is sneller gezegd dan gedaan) (Munsterbilzen - Minsters)
- 'k è d'er gieën attensj'op gedaan (=ik heb er niet goed op gelet) (Kaprijks)
- 'k zoent nie edon en (=ik zou het niet gedaan hebben) (Veurns)
- 't is nie van zijn geweunte (=hij heeft het niet opzettelijk gedaan) (Kaprijks)
- 't is over mè regenen en 't kleird al op (=het is gedaan met regenen en het wordt lichter) (Sint-Niklaas)
- 't is tied dat 't uut is (=Het is tijd dat het gedaan is.) (Brugs)
- 't is tied dat uut is (='t is tijd dat het gedaan is) (Veurns)
- 't schoap es de preut af (=het is ermee gedaan) (Zottegems)
- 't schoap is de preut af (='tis ermee gedaan) (Temses)
- 't schoap is de preut af (=daar is niks meer aan te doen, het is gedaan) (Sint-Niklaas)
- 't Schoup is de preut af (='t Is er mee gedaan) (Bevers)
- "Vuile plékke, Neuske trékken" en dit werd dan ook daadwerkelijk gedaan (=Over vlekken maken) (Lokers)
- ' k bè bekangst tengden (=ik heb bijna gedaan) (Sint-Niklaas)
- ' t schoap is depreutte af (=het is bijna gedaan) (Lokers)
- a ee nog gi struë verleid (=hij heeft nog niets gedaan) (Meers)
- ai eit da precies mei roeffe gedoa (=hij heeft dat niet goed gedaan) (Leefdaals)
- ai trouwt mah je mee (=goed gedaan) (Zeeuws)
- akket ha gekanne dan hakket gedoan (=Als ik het had gekunnen dan had ik het gedaan) (Kaatsheuvels)
- As de botter op is is 't smeren 'edaon (=Als het op is is 't eten gedaan) (Barnevelds)
- as se dae inne klump zeiks waertj ’t noeëts mieeër druueg (=eenmaal verkeerd gedaan komt het nooit meer goed) (Heitsers)
- As slumke doeëd is kriegs doe ‘t humke (=Iemand die iets doms gedaan heeft) (Hunsels)
- as ut half kan... (=graag gedaan zien (evt.van ander) ) (Epers)
- As, as….as de as brekt vilt de kèr (=had ik dat maar gedaan of als ik dit of dat had gedaan…) (Zurriks)
- assem het doe, doetem het goe (=als hij iets doet, is het goed gedaan) (Antwerps)
- aste mègge daase èn de zon, zitte raenger al èn de ton (=als het gedaan is met regenen, gaan de muggen dansen) (Munsterbilzen - Minsters)
- Bedank de beul maar... (=Graag gedaan) (Rotterdams)
- beeter gèk gepròt as gèk gedaon (=beter gek gesproken dan gek gedaan) (Tilburgs)
- D'As in gien pan gecheite hé brie (=Dat is voortreffelijk gedaan hé vriend) (leuvens)
- d'er leit moor in tkesjken (=hij heeft in zijn broek gedaan) (Denderleeuws)
- Da Dang dier Mjir Of Min Klwutten Ut (=het is tijd dat het gedaan is) (Kortrijks)
- da es nie van mijn geweunte (=dat heb ik niet expres gedaan) (Gents)
- da he'k 'n moal doane (=dat heb ik een keer gedaan) (Vechtdals)
- Da he'k joa ga nie gedoan (=Dat heb ik helemaal niet gedaan) (Wehls)
- da is nog wijt van kaant (=dat is zeker nog niet gedaan) (Nieuwmoers)
- da kan eenderwie gedoan ein (=dat kan iedereen gedaan hebben) (Sint-Niklaas)
- da's gedoan van den ongd zen kloeëte (=dat is slordig gedaan) (antwerps)
- Da's hier moar bibbel de boubel gedoun (=Dat is hier maar rap en slordig gedaan) (Bevers)
- da's makkel'ker zeit dan doan (=dat is sneller gezegd dan gedaan) (Westerkwartiers)
- da's nie va mijn geweunte (=ik heb het niet opzettelijk gedaan) (Kaprijks)
- daaj hoch zich (m) bekans besjieëte vanden angs (=die had bijna haar broek vol gedaan uit schrik) (Munsterbilzen - Minsters)
- daddee mijn veul deugt gedaon (=dat heeft mij goed gedaan) (Oudenbosch)
- dae deej det zónger erg, prónt wie pater Manheim flaot (=iets onbewust doen; in de kerk mag je niet fluiten, maar toch schijnt pater Manheim dat wel eens in de kerk in Heitse gedaan te hebben, zonder dat hij daar erg in had.) (Heitsers)
- dae haet van ’t hieël verke gevraete (=hij heeft van alles gedaan en van alles geprobeerd) (Heitsers)
- dae mosse iers ónder ziene zak kratse (=die moet je eerst gunsig stemmen, wil je wat gedaan krijgen) (Venloos)
- dae ze kaeske ès aut ! (=het is gedaan met hem (dood-doodop)) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ze lidsje ès autgezoenge (=het is gedaan met hem (dood-doodop)) (Munsterbilzen - Minsters)
- daor bende zeker mar mee den raauwe borstel overene gegaon? (=dat lijkt maar half gedaan te zijn) (Oudenbosch)
- das lang onderweege gewiest (=dat heeft er lang over gedaan) (Oudenbosch)
- das niks (=graag gedaan) (Munsterbilzen - Minsters)
- dat es geire gedoan (=dat is met plezier gedaan) (winksels)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
