22 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `red`
- als de nood het hoogste is, is de redding nabij (=in hoge nood komt er vaak plotseling een oplossing)
- brede schouders hebben (=veel kunnen verdragen)
- de brede weg opgaan (=zondigen)
- de regels met voeten treden (=overtreden, voorschriften niet opvolgen / onbehouwen te werk gaan)
- een boterham met tevredenheid (=een (droge) boterham (zonder beleg))
- een brede rug hebben (=veel kunnen verdragen)
- het vege lijf redden (=vluchten, er snel vandoor gaan)
- iets prediken/verkondigen (=iets luid, voor iedereen, verkondigen)
- in de rede vallen (=onderbreken, het woord ontnemen)
- in de tredmolen lopen (=de dagelijkse sleur volgen - zich onderwerpen)
- in den brede (=uitvoerig)
- in diskrediet brengen (=de goede naam aantasten)
- in het krijt treden (=de strijd aanbinden)
- in het strijdperk treden (=de strijd aanvatten)
- kalmte zal je redden (=als je rustig blijft gaan de dingen beter)
- men wordt wel door een mestkar maar niet door een rijtuig overreden (=goed opgevoede mensen beledigen anderen minder)
- op de voorgrond treden (=onder de aandacht treden)
- platgetreden paden/wegen (=dingen die anderen al eerder gedaan hebben)
- redeneren als een kip zonder kop (=erg dom redeneren)
- redenering van Jan Kalebas (=dwaze onlogische redenering)
- traag gereden is vroeg thuis. (=sneller klaar zijn door eerst goed na te denken)
- voor iemand in het krijt treden (=iemand helpen en verdedigen)
63 betekenissen bevatten `red`
- kromme sprongen maken (=alle moeite doen om zich uit een situatie te redden)
- wie weet waarom de ganzen blootsvoets gaan? (=alles heeft een reden, ook al is die niet altijd even duidelijk)
- na gedane arbeid is het goed rusten (=als een klus geklaard is kan men er tevreden op terug kijken)
- als de boter duur wordt, leert men het brood droog eten. (=als het niet anders kan, is men ook met minder tevreden.)
- in de nood eet de duivel vliegen. (=als je in nood verkeert, stel je je tevreden met dingen die je anders zou weigeren.)
- wie een hond wil slaan, vindt altijd wel een stok (=als je kritiek wil hebben op iemand, vind je altijd wel een reden)
- wanneer twee honden vechten om een been, loopt de derde ermee heen (=als twee strijdende personen of partijen zich richten op elkaar, kan een ander daarvan profiteren door zich datgene toe te eigenen waar om gestreden wordt)
- lach als je begraven wordt (=dat is geen reden om te lachen)
- het sluit als een bus (=de beredenering klopt)
- recht praten wat krom is (=door een ingewikkelde, onjuiste redenering een onzuivere situatie, daad of besluit trachten van een rechtvaardiging te voorzien)
- reageren met de voeten (=door ergens weg te gaan, weg te blijven of niet meer terug te keren, aangeven dat men niet tevreden is)
- spijkers met koppen slaan (=doortastend optreden)
- korte metten maken (=doortastend optreden)
- redenering van Jan Kalebas (=dwaze onlogische redenering)
- boeren en varkens worden knorrend vet (=een boer die klaagt heeft daar wellicht geen reden toe)
- een vogel voor de kat (=een hulpeloos slachtoffer, dat niet meer gered kan worden)
- een scheve schaats rijden (=een misstap begaan. Een morele regel overtreden)
- de kool en de geit sparen (=een oplossing vinden waar beide partijen tevreden mee kunnen zijn)
- een achterdeurtje openhouden (=een redmiddel in nood houden)
- een vette gans bedruipt zichzelf (=een rijk iemand kan zichzelf redden)
- op een volle buik staat een vrolijk hoofd. (=een volle buik brengt een blij en tevreden humeur.)
- aan een touw trekken (=eensgezind optreden)
- het recht in eigen hand nemen (=eigenmachtig optreden)
- de wolf zal met het lam verkeren. (=er zal vrede zijn)
- redeneren als een kip zonder kop (=erg dom redeneren)
- een gezicht als een oorwurm trekken (=erg ontevreden kijken (omdat er bijv. iets gedaan moet worden))
- in zijn sas zijn (=erg tevreden met iets zijn of plezier met iets hebben)
- er is geen huis met hem te houden (=hij is niet tevreden te stellen, je kan er geen land mee bezeilen)
- doorslaan als een blinde vink (=hoogst onlogisch redeneren)
- een gladde vogel (=iemand die zich overal weet uit te redden op slinkse wijze)
- je er uitdraaien (=je er uit redden)
- wie veel eist krijgt veel. Wie te veel eist krijgt niets (=je kan door het te vragen veel bij mensen gedaan krijgen, maar als je onredelijk wordt zal je worden overgeslagen)
- je kan wel dansen al is het niet met de bruid (=je kan ook wel tevreden zijn met iets minder dan het beste)
- de boer eet vis als het spek op is (=je moet tevreden zijn met wat je hebt)
- iesus hominum salvator (=jezus de redder der mensheid)
- een lang gezicht trekken/zetten (=laten merken dat men niet tevreden is)
- neem je hoed niet af voordat je gegroet wordt (=men moet een ander nooit in de rede vallen)
- een kinderhand is gauw gevuld (=met een kleinigheid tevreden zijn)
- de sterke arm der wet (=met gepast geweld optredende overheidsorganisatie, bijvoorbeeld politie of justitie)
- geen complimenten maken met (=niet ontzien, beslist optreden)
- een oogje dichtdrukken/toeknijpen/luiken (=niet optreden tegen iets wat eigenlijk niet mag. Iets gedogen)
- nog niet op eigen benen kunnen staan (=nog niet zichzelf volledig zelfstandig kunnen redden)
- op de voorgrond treden (=onder de aandacht treden)
- over zijn toeren (=ontredderd)
- iemand op iets aankijken (=over een eigenschap of daad van iemand niet tevreden zijn)
- de regels met voeten treden (=overtreden, voorschriften niet opvolgen / onbehouwen te werk gaan)
- pro rata (=per evenredig deel)
- naar de Filistijnen (=reddeloos verloren / kapot)
- achter de puttings overboord vallen (=reddeloos verloren zijn)
- geef een ezel klaver hij loopt naar de distels/biezen. (=sommige mensen zijn nooit tevreden met wat ze hebben)
Eén dialectgezegde bevat `red`
- Geet je tuffertje nag (=red u het nog (Gezegde tegen een inwoner van Marken)) (Monnickendams)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
