23 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `om de`
- als de kat om de hete brij heen draaien (=iets wel willen, maar het niet durven)
- de haring braden om de hom of kuit (=iets opofferen om een kleinigheid)
- de strop om de hals doen (=iemand in uiterste problemen brengen)
- een kring om de zon brengt water in de ton. (=een halo rond de zon voorspelt meestal regen)
- een slag om de arm houden (=niet direct alles vertellen of voorzichtig zijn om toekomstige problemen voor te zijn)
- een stok vinden om de hond te slaan (=om maar iemand te kunnen bekritiseren een nadelig punt vinden)
- het is niet om de knikkers maar om het recht van het spel (=het is niet voor persoonlijk voordeel, maar omwille van de rechtvaardigheid)
- iemand honing om de mond smeren (=tegen iemand aardige dingen zeggen/vleien om iets gedaan te krijgen)
- iemand om de tuin leiden (=iemand beetnemen of bedriegen)
- iets zeggen om de kool (=iets zeggen voor de grap)
- je moet om de beurt ademhalen (=gezegd als het erg druk is)
- niet om de knikkers, maar om het spel (=het gaat niet om het winnen, maar om het spel)
- niet veel om de hakken (=niet veel bijzonders)
- om de dooie dood niet (=volstrekt niet, in geen geval, al kost het me mijn leven)
- om de haverklap (=op alle mogelijke momenten, steeds weer opnieuw)
- om de kracht van het anker te voelen moet men de storm trotseren (=pas als men iets ernstig meemaakt, weet men op wie men kan vertrouwen)
- om de vinger winden (=er gemakkelijk baas over worden)
- om den brode doen (=alleen werken voor het geld en niet omdat het werk fijn/leuk is)
- spelen om des keizers baard (=spelen om de eer)
- twisten om des keizers baard (=om kleinigheden ruzie maken)
- vechten dat de kraaien om de brokken komen (=hevig vechten)
- waarheid met de slag om de arm (=een waarheid die vele facetten kent)
- wie weet waarom de ganzen blootsvoets gaan? (=alles heeft een reden, ook al is die niet altijd even duidelijk)
10 betekenissen bevatten `om de`
- een eed met boter bezegeld. (=een belofte zonder echte intentie om de belofte na te komen)
- het juiste midden vinden (=een goed evenwicht vinden tussen twee tegengestelde aanpakken. Bijvoorbeeld, als het er om gaat hoeveel bevoegdheden de politie moet hebben om de rechtsstaat te handhaven)
- wie dan leeft die dan zorgt (=geen zorg om de toekomst van anderen)
- het is de toon die de muziek maakt (=het gaat om de manier waarop iets gezegd wordt)
- wat van ver komt, is lekker (=iets wat van ver komt, is bijzonder. Daarom denkt men dat het ook beter zal zijn)
- je schrap zetten (=klaarmaken om de klap op te vangen)
- hier niet zijn om vliegen te vangen (=niet gekomen om de tijd de verdoen)
- spelen om des keizers baard (=spelen om de eer)
- als een bok op de haverkist (=wakend om de gelegenheid niet te laten voorbijgaan)
- je koren/korentje groen eten (=zich geen zorgen maken om de toekomst, niet sparen.)
50 dialectgezegden bevatten `om de`
- ` 't zal d'r aan ligke wi-j 't veltj` zag de bezeuker wi-j ze 'm vrooge um te bliêve aete en hae keek nao de dröppel aan de vrouw eur naas (=niet meteen toehappen, een slag om de arm houden) (Weerts)
- 't gijt om 't spel, niet om 'e knikkers (=het gaat er niet om wie wint, het gaat om de gezelligheid) (Westerkwartiers)
- 't is gien weer om de hond noar buut'n te joag'n (=buiten is het slecht weer) (Westerkwartiers)
- 't is om ou bloët gat te loaten zien (=het is om de muren ervan op te lopen) (Melseels)
- alle 2 (3 / 4 / .......) weken (=om de 2 (3 / 4 / ....) weken) (Sint-Niklaas)
- alle honds gezaiken (=om de haverklap) (Balens)
- alle hondsgezeek (=om de haverklap) (Munsterbilzen - Minsters)
- Alle hondsgezèke (=Voortdurend, om de vijf voet) (Peers)
- alle hóngsgezeîk (=om de haverklap) (Weerts)
- Alle hôns gezeike (=Voortdurend, om de vijf voet) (Brees)
- alle honsgezeek (=om de haverklap) (Bilzers)
- alle vèef voet (=om de haverklap) (Wichels)
- alle verander'ndag (=om de twee dagen) (Wichels)
- alle vijf-voet (=om de haverklap) (Munsterbilzen - Minsters)
- aste bezoeëpe bés, moeste ielëk honsgezeek gojn zeeke (=als je veel gedronken hebt, moet je om de haverklap gaan plassen) (Munsterbilzen - Minsters)
- bau daste niks van wieës, konste nauts van haage (=je moet het verleden kennen om de nieuwe tijd te begrijpen) (Munsterbilzen - Minsters)
- d’r eine geflaerdj kriege (=een draai om de oren krijgen) (Heitsers)
- dae geuftj óm de duvel nog zien moor (=hij geeft nergens iets om) (Heitsers)
- dae kraeg ‘n klats óm de oeëre (=hij kreeg een oorvijg) (Heitsers)
- den traajn oppet verkeirde spoeër zètte (=een hovenier om de tuin leiden) (Munsterbilzen - Minsters)
- doo dat kalf mar bie de vootbal, dan leerte wel zoepen. (=De voetbalvereniging geniet bekendheid om de derde helft.) (Oldebroeks)
- E moe schart'n vo rond te kom'n (=Hij heeft moeite om de eindjes aan elkaar te knopen) (Iepers)
- Een dessinge (=Een klap om de oren) (Gavers)
- ei moe scharten veur toe te kommen (=hij heeft het lastig om de eindjes aan elkaar te knopen) (Wetters)
- elk hondsgezeik (=om de haverklap) (Lommels)
- elk overant (=ieder om de beurt) (Wichels)
- ene an 'n kop houwn (=iemand om de oren slaan) (Twents)
- Enge eng wátsche (=Iemand een draai om de oren geven) (nijswillers)
- Ge meugt èèn vur èèn (=Je mag om de beurt) (Tilburgs)
- Ge zè maans genoeg om dè te doen (=Je bent oud en wijs genoeg om dit te doen) (Kaatsheuvels)
- ge zèet nog dommer as 't pèerd van Christus / as de boeren van Olen / te dom om de boer'n 't 'elpen te donderen (=Je bent zo dom als een ezel) (Wichels)
- gezoën en gebroan zitten (=om de haverklap langskomen) (Wichels)
- haads se mich gister geheurdj, den waas ich vandaag dien maagd (=als je het moe bent om de hele tijd gecommandeerd te worden) (Heitsers)
- Het gaat alleênig om de fluit en de duit (=Het gaat alleen maar om geld en seks) (Utrechts)
- hij lopt d'r om hen as 'n kat om de hiete brij (=hij durft de zaak niet goed aan te pakken) (Westerkwartiers)
- Hoe laat mot jij morrege op blok (=Hoe laat moet jij morgen op om de koeien te melken) (Bollenstreeks)
- Ich hüb den Dikke Zjenderm nog dèk zien op te loop gon mèt zen aa kammenët as de waolen on Den Danmark (laoter Jaws) mèt e man of tein zen kammenet wolle ümgoeje (=Lachwekkend was vooral het optreden van Den Dikke (gendarme) om de orde te herstellen in de Danmark (van Twanneke van Zjeif) ; als de Waaltjes wervraak namen op zijn rijkswachtcamionette was hij rap verdwenen) (Munsterbilzen - Minsters)
- ielëk hondsgezeek (=om de haverklap) (Munsterbilzen - Minsters)
- ielek omtoer - ielek overhaand (=iedereen om de beurt - iedereen beurtelings) (Balens)
- ing gedekseld kriehge (=draai om de oren krijgen) (Heerlens)
- Kemaufendraaier (=Draait om de kwestie (hete brij) heen) (Rotterdams)
- kloeët d’n aap, den vrètj d’r good (=iemand honing om de mond smeren; vleien ) (Heitsers)
- lap rond ui ooër'n krij'n (=klap om de oren krijgen) (Waregems)
- leev'm en leev'm loat'n (=men moet ook om de medemens denken) (Westerkwartiers)
- met 'ne lieëpel hoeëning kujje mieër bi-jje vânge dan met 'n ton azien (=stroop om de mond smeren) (Weerts)
- ne Furrel (=Een draai om de oren) (Sint-Gillis-Waas)
- oestweer (=gunstig weer om de oogst binnen te halen) (Sint-Niklaas)
- om 't aaner daag (=om de andere dag) (Westerkwartiers)
- om de dooie doad ni. (=Dat gaat niet door als het aan mij ligt.) (brabants)
- om de dooie dood niet (=nee, écht niet !!!) (Utrechts)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
