289 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ere`
- aan Bacchus offeren (=te veel alcoholhoudende drank nuttigen)
- aan de beterende hand zijn (=langzaam genezen, herstellen)
- aan de veren kent men de vogel (=aan het uiterlijk (verzorging/kleding) kun je zien met wat voor iemand je te maken hebt)
- aan de weg timmeren (=veel activiteiten ontplooien en daarmee naar buiten treden om verandering en vernieuwing te bewerkstelligen)
- aan het andere eind van de wereld (=heel ver weg)
- achter de veren zitten (=opjagen)
- alles over een kam scheren (=alles en iedereen gelijk stellen)
- als bliksemafleider fungeren (=iemand die of iets dat de boze bui van iemand kan afleiden)
- als de boeren niet meer klagen en de pastoors niet meer vragen, dan nadert het einde der dagen (=sommige mensen veranderen nooit)
- als de ene hand de andere wast worden ze beide schoon (=de taak wordt gemakkelijk als je elkaar helpt)
- als de kalveren op het ijs dansen (=nooit)
- als een blad van een boom veranderen/omkeren (=geheel anders gaan gedragen)
- als een donderslag bij heldere hemel (=een onverwachte gebeurtenis, die een grote schok teweeg brengt)
- als Ieren en Britten op één land (=twee aartsvijanden in één ruimte)
- als je alles van tevoren wist, dan kwam je met een dubbeltje de wereld rond (=het heeft geen zin zich na afloop te beklagen over gebrek aan voorkennis. (Meestal in antwoord op klachten als `Als ik dat van tevoren geweten had.`))
- als Pasen en Pinksteren op één dag vallen (=iets wat nooit zal gebeuren)
- andere heren andere wetten (=nieuwe bazen willen nieuwe regels)
- andermans veren (=iets van een ander (andermans eer))
- apen en beren op de weg zien (=bezwaren zien)
- appels met peren vergelijken (=twee totaal verschillende dingen vergelijken)
- arbeider in de wijngaard des heren (=geestelijk beroep (priester,dominee) uitoefenend)
- armoe met eren kan niemand deren. (=arm zijn is niet erg als je maar eerlijk bent)
- averechts uitpakken (=helemaal verkeerd aflopen. Tegengesteld uitpakken)
- bakkerskinderen eten oud brood. (=aan het vak dat men uitoefent, besteedt men in zijn directe omgeving weinig aandacht.)
- bij de mieren zijn (=dood)
- bij de styx zweren (=styx is rivier in onderwereld)
- bij kris en kras zweren (=bij hoog en bij laag zweren)
- binnen de kortste keren (=heel snel, bijna onmiddellijk)
- boeren en varkens worden knorrend vet (=een boer die klaagt heeft daar wellicht geen reden toe)
- boerenverstand (=zonder scholing toch slim zijn)
- boter aan de galg smeren (=tevergeefse moeite doen, iets zal niet helpen)
- boter op je hoofd smeren en droog brood eten. (=in de war zijn.)
- branden als een (tiere)lier (=een heel erg hevige brand)
- daar helpt geen lievemoederen/moedertje lief aan (=niets helpt, ook vriendelijke woorden niet)
- dan moet de wal het schip maar keren (=als iemand niet vooraf rekening houdt met een naderend probleem, dan moet het probleem maar daadwerkelijk in volle omvang ontstaan, en dan alsnog worden opgelost)
- dat gaat je niet in de kouwe/koude kleren zitten (=dat is heel ingrijpend. Daar ben je niet snel overheen (bijvoorbeeld een traumatische ervaring))
- dat is andere koek (=dat is heel iets anders)
- dat is andere peper (=dat is wat anders, dat is moeilijker)
- dat is andere tabak (=dat is wat anders, dat is moeilijker)
- dat is andere tabak dan kanaster (=dat is wat anders!)
- dat is het hele eieren eten (=zo zit de zaak in elkaar.)
- dat raakt mijn koude kleren niet (=ergens niets mee te maken hebben en zich niet voor interesseren)
- dat zal hem geen windeieren hebben gelegd (=daar zal hij wel veel geld mee verdiend hebben)
- dat zijn twaalf eieren en dertien kuikens. (=een meevaller)
- de beren zien dansen (=honger hebben)
- de bezem in de mast voeren (=de baas zijn en leiding hebben)
- de boer op de bok liet de teugels vieren, het paard kende zelf de weg wel. (=je moet niet doen alsof je de beste bent, iemand anders weet ook wel wat)
- de boventoon voeren (=het hoogste woord hebben)
- de domste boeren hebben de dikste aardappelen (=met geluk komt men vaak verder dan met verstand)
- de dood kent geen lieve kinderen (=ieder moet sterven)
634 betekenissen bevatten `ere`
- de baron spelen (=(onterecht) baas spelen)
- met zijn neus in de boter vallen (=(Onverwacht) goed terechtkomen)
- met zijn gat in de boter vallen (=(onverwacht) goed terechtkomen)
- in de ijskast zetten (=(tijdelijk) niet uitvoeren)
- in de schoenen schuiven (=(vaak onterecht) beschuldigen)
- buiten spel blijven (=(willen) proberen niet betrokken te zijn)
- van de daken schreeuwen (=aan iedereen luid kenbaar maken)
- plat op de buik gaan (=aan iemand toegeven, zich overleveren)
- op de grote trom slaan (=aandacht proberen te krijgen voor diens zaak)
- aan iemands lippen hangen (=aandachtig luisteren)
- het oor scherpen/spitsen (=aandachtig luisteren)
- aan de voeten van Gamaliël zitten (=aandachtig luisteren naar de les die een wijs persoon meegeeft)
- kinderen die zwijgen zullen ook nooit wat krijgen (=aanvulling op `Kinderen die vragen worden overgeslagen.`)
- werelds goed is eb en vloed (=aardse goederen komen en gaan)
- je ziel en zaligheid verkopen (=absoluut alles opofferen)
- de barricades opgaan (=actie voeren om iets voor elkaar te krijgen of juist tegen te houden)
- op jaren komen (=al een zekere leeftijd bereiken)
- het gelag betalen (=alle kosten moeten betalen terwijl ook anderen er schuld aan hebben)
- geld stinkt niet (=alle manieren om aan geld te komen zijn toegestaan)
- het doel heiligt de middelen (=alle middelen zijn toegelaten, zolang het doel maar bereikt wordt)
- al zijn patronen verschieten (=alle mogelijkheden uitproberen)
- voor Sinterklaas spelen (=alle wensen vervullen, alles voor iedereen betalen)
- de bastaard van de graaf wordt later bisschop (=alleen hoge heren kunnen hun buitenechtelijke kinderen een toekomst bieden)
- alles over een kam scheren (=alles en iedereen gelijk stellen)
- in kannen en kruiken zijn (=alles is geregeld)
- een haaienmaag hebben (=alles kunnen verorberen)
- eet geen paaseieren op goede vrijdag (=alles op zijn tijd, het feest niet te vroeg vieren)
- geen middel onbeproefd laten (=alles proberen om een doel te bereiken.)
- de ratten verlaten het zinkende schip (=als de omstandigheden verslechteren denken sommigen alleen aan zichzelf en vertrekken)
- als er één schaap over de dam is, volgen er meer (=als één persoon iets nieuws geprobeerd heeft, durven anderen ook wel)
- eén rotte appel in de mand, maakt al het gave fruit te schand (=als één persoon uit een groep zich misdraagt, wordt de hele groep erop aangekeken. / Een negatieve beïnvloeding van één persoon kan vele anderen op het slechte pad brengen.)
- als het hek van de dam is lopen de varkens in het koren (=als er geen toezicht is springen kinderen of ondergeschikten uit de band)
- waar aas is vliegen kraaien (=als er iets te halen valt staat iedereen vooraan)
- als oude honden blaffen, is het tijd om uit te zien (=als ervaren mensen waarschuwen moet je luisteren)
- als het huis volbouwd is breekt men de steigers af (=als het doel bereikt is, vergeet men de helpers)
- allemans werk is niemands werk. (=als iedereen verantwoordelijk is, doet niemand het daadwerkelijk.)
- als de maan vol is schijnt ze overal (=als iemand gelukkig is, kan iedereen dat zien)
- eens gezegd, blijft gezegd (=als iemand iets belooft moet die dat ook uitvoeren)
- dan moet de wal het schip maar keren (=als iemand niet vooraf rekening houdt met een naderend probleem, dan moet het probleem maar daadwerkelijk in volle omvang ontstaan, en dan alsnog worden opgelost)
- lieg ik, dan lieg ik in commissie (=als ik niet de waarheid vertel komt dat omdat ik niet beter weet of vertel wat anderen vertellen)
- je kan niet alle meisjes haten om één (=als je bent getrouwd wilt dat niet zeggen dat vrouwen je niet meer interesseren)
- laat je linkerhand niet weten wat je rechterhand doet (=als je een ander geld geeft kun je dat beter stilhouden want anderen hoeven het niet te weten)
- kunst baart gunst. (=als je ergens bedreven in bent zijn anderen toegevender en welwillender)
- wie niet wil, die niet zal (=als je geen interesse hebt, moet je er ook geen deel van uitmaken)
- wie appelen vaart, die appelen eet (=als je handelt in bepaalde goederen, dan zul je deze zelf waarschijnlijk ook gebruiken. / Iemand die bepaalde werkzaamheden voor een ander moet verrichten, geniet daar doorgaans zelf ook van)
- elke dag een draadje is een hemdsmouw in een jaar (=als je iedere dag een beetje doet komt het karwei uiteindelijk klaar)
- allemans vriend is allemans gek. (=als je iedereen te vriend wil houden, zal men misbruik van je maken.)
- in de nood eet de duivel vliegen. (=als je in nood verkeert, stel je je tevreden met dingen die je anders zou weigeren.)
- hoop doet leven (=als je kan hopen op betere tijden, dan krijg je toch weer levenslust / zo lang je nog hoop hebt zijn er ook nog mogelijkheden)
- ouderdom komt met gebreken (=als je ouder wordt ga je van alles mankeren)
9 dialectgezegden bevatten `ere`
- a gebreike èn iehre haage ès gee teeke van aermoei. (=oude gebruiken in ere houden is geen teken van armoede) (Genker)
- As de kinder Sintermertes Veugelke zinge, make de verkes eur testament (=een lied ter ere van Sint-Martinus zingen, schrijven de varkens hun testament) (Venloos)
- è nis bi ze noar / bi n (h) ere (=Hij is dood) (Poperings)
- e vra met ere mensj (=een vrouw met een man (let op dit gaat over Aalst bij Eindhoven!) ) (Aalsters)
- gooi dien noam niet te grabbel (=houd jezelf in ere) (Westerkwartiers)
- j'haalt ere van je werk (=je hebt het goed gedaan) (Veurns)
- mèt vrëmde konste haandële, mér mèt femiele geeste waandële (=houd je familie in ere) (Munsterbilzen - Minsters)
- op den ère (=achter de woning) (Vlijtingens)
- Wel ere mein toch!!! (=Uitroep) (Giethoorns)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
