42 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `er is`
- als het bier is in de man dan is de wijsheid in de kan (=van dronkaards verwacht men geen verstandige woorden)
- de beer is los (=er gebeurt opeens van alles; er ontstaat ruzie of paniek)
- de heler is net zo goed als de steler (=wie gestolen goed koopt is even slecht als de dief)
- de peer is nog niet rijp (=de zaak is nog niet in orde)
- eer is teer (=beledigd worden doet pijn)
- er is altijd wel ergens een vogel die zingt (=er is altijd wel een lichtpuntje als je maar goed je oren en ogen open zet)
- er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan (=aan alles komt een einde)
- er is een tijd van spreken en er is een tijd van zwijgen. (=soms is het beter om niets te zeggen)
- er is geen chocola van te maken (=het is niet te begrijpen)
- er is geen doen aan (=hij is niet te overtuigen, niets kan helpen)
- er is geen doorkomen aan (=je geraakt er niet door)
- er is geen huis met hem te houden (=hij is niet tevreden te stellen, je kan er geen land mee bezeilen)
- er is geen ijs of het kost mensenvleis (=als er ijs op de sloten en vijvers ligt, verdrinken er altijd mensen)
- er is geen kruid tegen gewassen (=er is niets aan te doen)
- er is geen land met hem te bezeilen (=je kan met hem niets aanvangen, omdat hij niet wil meewerken)
- er is geen rooi mee te schieten (=je kan er niets mee aanvangen)
- er is geen vuiltje aan de lucht (=er is niets aan de hand)
- er is geen zalf aan te strijken (=ergens niets aan kunnen doen of geen enkel zinvol advies mogelijk voor iemand)
- er is klei aan de kloet/knikker (=er is iets mis)
- er is maar een f in het abc (=het juiste midden vinden, is moeilijk)
- er is maar een grote mast op een schip (=er is er maar één de baas)
- er is meer dan de molen in het woud omgegaan (=er is iets bijzonders gebeurd)
- er is meer dan een koe die blaar/bles heet (=de mening van anderen telt ook)
- er is meer gelijk dan eigen gelijk (=de mening van anderen telt ook)
- er is met hem te eggen noch te ploegen (=er is met hem niets aan te vangen)
- er is niets nieuws onder de zon (=alles is al eerder vertoond)
- er is niets van aan (=het is niet waar)
- er is nog nooit een kok gevonden die koken kan voor alle monden (=je kunt het niet iedereen naar de zin maken)
- er is onkruid onder de tarwe (=er zijn minderwaardige goederen (of personen) tussen de betere)
- er is reuk noch smaak aan (=het is weinig waard, het is niet interessant)
- er is tuk aan de hengel (=hij heeft beet (krijgt zijn zin))
- het bier is niet voor de ganzen gebrouwen. (=niet iets verspillen aan degenen die het niet waarderen)
- het onweer is niet van de lucht (=iets dat steeds blijft doorgaan of iemand die telkens weer kwaad tekeer gaat)
- het water is veel te diep (=hij durft het niet aan)
- honger is de beste kok/saus (=wanneer men honger heeft, smaakt alles goed)
- ieder is zichzelf het naast (=iedereen kiest in het slechtste geval voor zichzelf)
- in troebel water is het goed vissen (=in tijden van onlust of oorlog kan men gemakkelijk voordelen halen)
- lekker is maar één vinger lang (=oppervlakkige genoegens geven ook maar een betrekkelijke voldoening. / leuke dingen duren meestal maar erg kort)
- men noemt geen koe bont, of er is een vlekje aan (=als er allerlei vervelende dingen worden verteld is er vast wel iets van waar)
- onze lieve heer is aan het kegelen (=het onweert)
- papier is geduldig (=men kan veel schrijven)
- zo zeker als tweemaal twee vier is (=absoluut zeker)
49 betekenissen bevatten `er is`
- de kust is veilig (=alles is in orde - er is niemand in de buurt)
- gedeelde smart is halve smart (=als je over problemen praat, dan kan je het makkelijker verwerken / door de problemen/ellende van een ander is het gemakkelijker de eigen problemen/ellende te dragen)
- twee koetsiers op één dak. (=beter is er maar één baas)
- de vogel is gevlogen (=de dader is al weg (of gevlucht))
- het zit eraan bij hem/haar (=diegene kan het betalen, er is genoeg)
- een onbekookt plan (hebben) (=een plan hebben waar niet goed over is nagedacht)
- ieder huisje heeft een deurtje. (=er is altijd een manier om iets te bereiken)
- zolang er leven is, is er hoop (=er is altijd hoop, dus geef nooit op!)
- een varken heeft wel een krul in zijn staart. (=er is altijd iets om trots op te zijn)
- het gras is altijd groener bij de buren (=er is altijd iets te vinden om jaloers op te zijn)
- er is altijd wel ergens een vogel die zingt (=er is altijd wel een lichtpuntje als je maar goed je oren en ogen open zet)
- een baas boven baas zijn (=er is altijd wel iemand die het beter kan of het beter denkt te kunnen)
- het is een kwade wind die niemand voordeel brengt (=er is altijd wel iemand die van de omstandigheden weet te profiteren)
- geen dag zonder zorgen (=er is altijd wel iets om je zorgen over te maken.)
- alle dagen geen vetpot zijn (=er is armoede)
- het is daar altijd elf ogen. (=er is daar altijd onenigheid.)
- de kop is eraf (=er is een begin gemaakt)
- met tijd en stond, gaat men de wereld rond. (=er is een juiste tijd is voor alles en sommige dingen hebben tijd nodig)
- de rapen zijn gaar (=er is een probleem waar direct iets aan gedaan moet worden)
- er schuilt een addertje onder het gras (=er is een verborgen risico in het spel)
- er is maar een grote mast op een schip (=er is er maar één de baas)
- het is als met de koeien van de Farao. (=er is geen goed aan te doen (De koeien van de Farao bleven mager))
- doorgestoken kaart (=er is heel duidelijk iets mis! Hier is getracht om iemand te laten geloven dat er bij toeval iets gebeurt, terwijl het in feite van tevoren gearrangeerd is)
- er is meer dan de molen in het woud omgegaan (=er is iets bijzonders gebeurd)
- er is klei aan de kloet/knikker (=er is iets mis)
- geen zuivere koffie (=er is iets niet in orde)
- er schuilt iets achter (=er is meer aan de hand dan op het eerste gezicht lijkt.)
- bij de vleet (=er is meer dan voldoende van (vleet was vroeger een groot visnet))
- geld maakt niet gelukkig (=er is meer in het leven dan rijkdom)
- er is met hem te eggen noch te ploegen (=er is met hem niets aan te vangen)
- het is er de dood in de pot. (=er is niemand.)
- het kan er niet af (=er is niet genoeg geld voor)
- er is geen vuiltje aan de lucht (=er is niets aan de hand)
- er is geen kruid tegen gewassen (=er is niets aan te doen)
- geen erger venijn dan kwade tongen. (=er is niets zo erg als dat men kwaad van je spreekt.)
- er kan nog een kabeljauw onderdoor (=er is ruimte genoeg (brug, speling))
- de lucht hangt nog vol dagen. (=er is tijd genoeg)
- de room is er af. (=er is weinig meer aan te verdienen)
- de muizen dansen in het spek. (=er is welvaart)
- geen rook zonder vuur (=er wordt niet over gepraat of er is wel iets van waar)
- het is galgen of burgemeesteren. (=het is goed of fout, er is geen tussenweg)
- het klopt als een zwerende vinger (=het past goed; het is logisch; het is volkomen juist; er is niets tegen in te brengen. (Equivalent aan: het sluit als een bus.))
- een paling (snoek) gevangen hebben (=iemand die per ongeluk in het water is gevallen)
- je meester gevonden hebben (=iemand gevonden hebben die beter is, het beter doet)
- van koper blijf je proper en van ijzer word je niks wijzer (=koper is veel waard, ijzer niet)
- als een blinde over de kleuren oordelen (=spreken alsof men een kenner is, over iets waar men niets van weet)
- van de wal in de sloot belanden (=vanuit een slechte situatie terechtkomen in een situatie die nóg slechter is)
- een goed verstaander heeft maar een half woord nodig (=voor een goed verstaander is een kleine aanwijzing genoeg)
- geen geld, geen Zwitsers (=zonder geld krijg je hulp noch koopwaar of er is altijd wel geld nodig om iets gedaan te krijgen)
50 dialectgezegden bevatten `er is`
- 'k heb last van mien liekdoor'n (=er is regen op komst) (Westerkwartiers)
- 'n zweeloeër (=iemand die net doet of ie niet gehoord heeft wat er is gezegd) (Weerts)
- 'R zit weer 'n oar in de beutr' (=er is weeral ruzie in het gezin) (Harelbeeks)
- 't é'n reut'eut 't eus en ae 't rehent, 't rehent bin'n (=er is een ruit uit het huis en als 't regent regent het daar binnen) (Zwevegems)
- 't en is gin trop of d'r zit e buk in: in elk gezelschap, in elke familie is er altijd wel één iemand die niet deugt (=er is geen troep of er zit een bok in) (Klemskerks)
- 't es ier precies een duivepiere (=er is hier veel beweging (van personen) ) (Wetters)
- 't es piekapiek (=er is onenigheid) (Wichels)
- 't es rosse Jan (=er is ruzie in huis) (winksels)
- 't is aolt van iet da nen puit geen haor eet (=er is voor alles wel een reden te vinden) (Bevers)
- 't is d'r moar mondjesmoat (=er is maar amper voldoende) (Westerkwartiers)
- 't is deurstook'n koart (=er is mee gesjoemeld) (Westerkwartiers)
- 't is dou herrewerre (=er is daar ruzie) (denderleeuws)
- 't Is e rututus en a trintrintrin (=er is een ruit uit het huis en als het regent, regent het erin.) (West-Vlaams)
- 't is gjièn avance zei Emerance en ze kocht un kiend (=er is niets aan te doen) (Roeselaars)
- 't is grien aat (=er is spanning / onenigheid) (Booms)
- 't is kort kjieërn (=er is weinig tijd) (Kaprijks)
- 't is te kloar (=er is teveel licht) (Kaprijks)
- 't is veele volk in de stoasje: gezegd van een weelderige boezem (=er is veel volk in de statie) (Klemskerks)
- 't schaup es de preut af (=er is niets meer aan te doen) (Moes)
- 't spew zit op de woaëne (=er is ruzie van gekomen) (Kaprijks)
- 't zal go speten (=er is een regenvlaag op komst) (Sint-Niklaas)
- 't zie zwet van 't vollek (=er is veel volk) (winksels)
- 't zijn klodden (=er is iets mis mee) (Lokers)
- 't zit doar skeeuf (=er is daar ruzie) (Waregems)
- 't zit een zweun in de bjeetn (=er is iets gaande) (Maldegems)
- 't zit er 'em bovesaerms op (=er is grote ruzie) (Wichels)
- 't zit er bovenerms op (=er is ruzie) (Lommels)
- 't zitj er boveneirms op (=er is grote ruzie) (Meers)
- ‘t is kort kieërn (=er is niet veel tijd) (Kaprijks)
- ‘t most wa kostn (=er is niet op de kosten bespaard) (Kaprijks)
- ’t er és een oeër in de soep (=er is ruzie, er scheelt iets) (Meers)
- ' t zitj skieëf (=er is ruzie) (Meers)
- Alleman drig ze leed onder ze kleed (=er is veel verborgen leed) (Bilzers)
- alles is kuis opgegaon (=er is niets overgebleven) (Oudenbosch)
- altied 'n boas boov'm boas (=er is altijd wel weer iemand die het nóg beter kan) (Westerkwartiers)
- aprénse: D'er es giën aprénse van (=er is geen sprake van) (Lebbeeks)
- Begun niet te aekeln veur het ei er is (=Juich niet te vroeg) (Giethoorns)
- Begun niet te kaekeln veurdat et ei er is (=Juich niet te vroeg) (Giethoorns)
- d' Endeklokke luit (=er is iemand gstorven (te horen aan de klok op de kerk) ) (Avelgems)
- D'r es een takkeltie dood gereje op de Reewag (=er is een teckeltje doodgereden op de Reeweg (voorbeeldzin vol woorden die zich er goed toe lenen het Dordts accent te demonstreren)) (Dordts)
- d'r és gin doen oeën (=er is niet aan te doen) (Meers)
- d'r es miër dan iën koe die Bloar iët (=er is meer dan één hondje dat Fikkie heet) (Wichels)
- d'r is altied boas boov'm boas (=er is altijd wel een betere) (Westerkwartiers)
- D'r is een tied van kommen en d'r is een tied van gaon. (=er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan) (achterhoeks)
- d'r is gien mieder overbleev'm (=er is niets overgebleven) (Westerkwartiers)
- D'r is niks gien ni-js onder de zunne. (=er is niets nieuws onder de zon.) (Vechtdals)
- d'r is stront an 'e knikker (=er is wat aan de hand) (Westerkwartiers)
- d'r is wat ruus op 'e lien (=er is wat onenigheid) (Westerkwartiers)
- d'r stijt weer veul veur de deur (=er is weer veel te doen voor ons) (Westerkwartiers)
- d’r is nog niks versjaerdj (=er is nog niets in het vooruitzicht) (Heitsers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
