65 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `en van`
- `t Is gelijk of men van/door de kat of de kater/hond gebeten wordt (=het maakt niet uit hoe of waardoor je benadeeld bent geweest)
- aan de voeten van Gamaliël zitten (=aandachtig luisteren naar de les die een wijs persoon meegeeft)
- als het schip lek is, gaan de ratten van boord. (=als het verkeerd loopt, laten valse vrienden je in de steek)
- als men van de duivel spreekt trapt men hem op zijn staart (=degene waarover men spreekt, laat zich dikwijls op dat moment zien)
- bij het scheiden van de markt leert men de kooplui kennen (=iemands ware karakter blijkt pas als het erop aankomt)
- bulken van het geld (=geld in overvloed hebben)
- daar moet de schoorsteen van roken (=dat moet de inkomsten voortbrengen. Daar moeten we van bestaan)
- de bokken van de schapen scheiden (=de goeden van de kwaden scheiden)
- de fiolen van zijn toorn uitstorten (=heftig uitvaren)
- de handen van iemand aftrekken (=iemand niet langer steunen)
- de noppen van de kleren houden (=onkosten met zich meebrengen)
- de schapen van de bokken scheiden (=het goede van het slechte scheiden)
- de vleespotten van Egypte (=een vroegere tijd van grote welvaart)
- de vruchten van iets plukken (=het voordeel van iets hebben)
- dieven met dieven vangen (=mensen die niet eerlijk zijn of gemeen, moet je op dezelfde manier ook behandelen)
- door de mazen van het net glippen/kruipen (=op het nippertje ontsnappen)
- een oud paard hoort graag het klappen van de zweep. (=een oud persoon hoort graag verhalen over het oude vakmanschap)
- een oud voerman hoort nog graag het klappen van de zweep (=iemand die oud is vindt het fijn te praten over dingen van vroeger)
- een stuip krijgen van het lachen (=schaterlachen)
- een tien met een griffel en een zoen van de juffrouw (=in de volksmond: De beste beloning voor een 19e eeuws schoolkind)
- een van de vijf is uit kuieren (=hij is niet goed wijs)
- er de balen van hebben (=iets niet meer leuk vinden en willen dat het stopt)
- er ei of kuiken van willen hebben. (=alles willen weten)
- fiolen van toorn over iemand uitstorten (=aan iemand duidelijk laten blijken dat je kwaad op diegene bent)
- geen sjoege hebben van (=niets weten over)
- geen teken van leven meer geven (=niets meer van zich laten horen)
- geluk is de kunst een boeket te maken van de bloemen waar je bij kunt (=gelukkig leven met de gegeven mogelijkheden/beperkingen)
- gewag maken van (=verwijzen naar, melding maken van)
- groen zien van jaloezie (=heel jaloers zijn)
- het bekomt hem als de hond de knuppel na het stelen van de worst (=het valt hem zwaar tegen)
- het huishouden van Jan Steen (=een slordige boel)
- het is alle dagen visdag maar geen vangdag (=als de buit of vangst tegen valt)
- het is als met de koeien van de Farao. (=er is geen goed aan te doen (De koeien van de Farao bleven mager))
- het klappen van de zweep kennen (=precies weten hoe het eraan toegaat, ervaren zijn)
- het koren van de molen zenden (=de klanten wegjagen - zichzelf benadelen)
- het krieken van de dag/dageraad (=de vroege ochtend)
- het krullen van de staart is het fatsoen van de hond. (=iedereen heeft wel een positieve eigenschap)
- het voor de deuren van de hel weghalen. (=ergens veel moeite voor doen)
- hoge bomen/masten vangen veel wind (=in een hoge positie heeft men ook veel verantwoordelijkheid)
- huishouden van Kea (=een rommelig huishouden)
- iemand de oren van het hoofd eten (=bij iemand erg veel eten)
- iemand de oren van het hoofd eten. (=zeer veel eten.)
- in de dagen van olim (=in vroeger dagen)
- je handen van iemand aftrekken (=iemand niet langer steunen)
- luisteren naar groeien van het gras (=erg lui zijn)
- men vangt meer vliegen met honing/stroop dan met azijn (=door vriendelijk te zijn bereik je meer bij iemand dan met lelijke woorden)
- met alle soorten van genoegen (=heel graag)
- met alle zonden van Israël beladen worden (=voor alles de schuld krijgen)
- met de klompen van het ijs blijven (=zich met iets niet inlaten)
- met de paarden van Sint Franciscus. (=te voet gaan)
103 betekenissen bevatten `en van`
- wat de heren wijzen moeten de gekken prijzen (=aan beslissingen van het hoger gezag moet men zich onderwerpen)
- twee geloven op een kussen daar slaapt de duivel tussen (=als twee personen van een verschillend geloof trouwen, gaat het zelden goed)
- aan het licht komen (=bekend worden van ongunstige dingen)
- heeft de duivel `t paard gegeten, dan neemt hij de toom ook nog. (=ben je eenmaal in handen van slechte mensen gevallen, dan verlies je alles.)
- op je laatste benen lopen (=bijna niet meer kunnen van vermoeidheid)
- daar kan de schoorsteen niet van roken (=dat brengt niets op / men kan niet alleen van vriendelijke woorden leven)
- dat is schering en inslag (=dat komt bijzonder vaak voor [onderdelen van een weefgetouw])
- ketters wonen het dichtst bij de paus (=de beste vrienden van een machtig man zijn vaak zijn grootste vijanden)
- herenzonden boerenleed. (=de gewone mensen boeten voor de fouten van de mensen met macht)
- de bokken van de schapen scheiden (=de goeden van de kwaden scheiden)
- de groten rijden te paard en de kleinen hangen tussen hemel en aarde. (=de machtige lui leven op kosten van de gewone man)
- de rotte appels uit de mand halen (=de minder getalenteerde personen wegsturen, de minder goede dingen sorteren van de goede dingen)
- geen zorgen voor morgen, elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad (=de moeilijkheden van vandaag zijn genoeg om je zorgen over te maken)
- niet door de beugel kunnen (=de norm overschrijden van wat aanvaardbaar of behoorlijk is)
- vreemde ogen dwingen (=de ogen van een vreemde heeft meer invloed op je dan van een bekende)
- de grote vissen eten de kleine (=de ondergeschikten moeten doen wat de baas zegt / het slachtoffer worden van overmacht.)
- andermans boeken zijn duister te lezen (=de toestand of bedoelingen van een ander zijn moeilijk in te schatten)
- de vrucht der ervaring rijpt niet aan jonge takken (=de verstandigste opmerkingen komen van oudere mensen)
- weten waar de aal kruipt (=de ware bedoelingen van iemand doorzien)
- je van de domme houden (=doen alsof men van niets weet)
- uit de lucht komen vallen (=doen alsof men van niets weet / erg plotseling en onverwacht)
- recht praten wat krom is (=door een ingewikkelde, onjuiste redenering een onzuivere situatie, daad of besluit trachten van een rechtvaardiging te voorzien)
- een proefballonnetje oplaten (=door het doen van een uitspraak de mening van anderen peilen)
- door vragen wordt men wijs (=door het stellen van vragen kun je veel te weten komen en veel kennis opdoen)
- liefde is blind (=door verliefdheid de gebreken van een ander niet zien)
- alle vrijers zijn rijk. (=door verliefdheid de negatieve dingen van je partner niet zien)
- een dronken vrouw is een engel in bed (=drank draagt bij aan het beëindigen van de tegenstand)
- voor paal/schut staan (=een blunder begaan voor de ogen van anderen (en schamen))
- de nacht is een goede raadsman. (=een nachtje slapen is goed bij het nemen van beslissingen)
- het tij keren (=een ontwikkeling stoppen. Bijvoorbeeld ten aanzien van het toenemen van zinloos geweld. Zie getij)
- er verdrinken er meer in het glas dan in de zee (=er gaan veel mensen dood door het drinken van alcohol)
- het is als met de koeien van de Farao. (=er is geen goed aan te doen (De koeien van de Farao bleven mager))
- met de sok op de kop gezet (=er onbewust door toedoen van anderen voor joker bijlopen)
- van zessen klaar (=erg handig zijn en van aanpakken weten)
- jezelf tegenkomen (=geconfronteerd worden met de gevolgen van je eigen acties.)
- je de wet niet voor laten schrijven (=geen bevelen accepteren van een ander)
- er geen hoge pet van op hebben (=geen hoge verwachting hebben van iets)
- iets aan je laars lappen (=geen notitie nemen van regels, wet of voorschriften)
- niet thuis zijn van (=geen verstand hebben van - niet willen weten van)
- je in het slijk wentelen (=genieten van iets dat slecht is)
- een nieuwe voordeur krijgen (=gezegd bij het bereiken van een tiende levensjaar, dus 10, 20, 30 etc.)
- een goede dam leggen. (=goed eten (voor het drinken van alcohol))
- haring in het land, dokter aan de kant (=haring eten is zeer gezond; haring is zelfs één van de beste vissen voor je gezondheid)
- wie wat bewaart, die heeft wat (=het bewaren van zaken kan op lange termijn voordelig blijken te zijn)
- wortelen doet `t gat bortelen. (=het eten van wortelen bevordert de stoelgang.)
- wie zijn eigen tuintje wiedt, ziet het onkruid van een ander niet (=het is beter om energie te steken in het verbeteren van jezelf, dan in het bekritiseren van anderen)
- de teugels afwerpen. (=het loslaten van regels en verantwoordelijkheden)
- struisvogelpolitiek (=het negeren of ontkennen van een probleem in de hoop dat het vanzelf verdwijnt.)
- een Augiasstal reinigen (=het opruimen van een vreselijk vuile boel)
- het ene gat met het andere stoppen (=het slecht beheren van geld door met de ene schuld de andere af te lossen)
12 dialectgezegden bevatten `en van`
- dae haet van ’t hieël verke gevraete (=hij heeft van alles gedaan en van alles geprobeerd) (Heitsers)
- dae is van veure siême en van achtere slup (=iemand die niet zo slim is) (Weerts)
- Dat kiend is an onder en van boven uut de broek egreui'jt (=Groot geworden. Alle kleren zijn te klein) (Giethoorns)
- de moeër' en de buk en van 't geld (=Heel rijk zijn) (Veurns)
- ich dreem dat ich de lotto goën wènne en van dae dreem laef ich (=mensen zonder dromen zijn armer dan mensen zonder geld) (Munsterbilzen - Minsters)
- ik wil van de zuk èn van de zon. (=ik wil van die en van dat.) (Tilburgs)
- van baove bóntj en van ónger stróntj (=iets beter voordoen dan het eigenlijk is) (Heitsers)
- van boëve bont en van onder stront (=chique kleding en veel sier, maar niets op tafel) (Munsterbilzen - Minsters)
- Van boven boont en van onderen stroont (=Uiterlijk vertoon) (Zurriks)
- vrolaaj zin waaj diamante : dier en gesliëpe (=vrouwen houden van diamanten en van zichzelf) (Munsterbilzen - Minsters)
- z' en va werkn e stad gemakt en van de reste Bovekerke (=ze hebben van werken een stad gemaakt en van de rest van de stenen bovenkerke) (Veurns)
- ze hold'n van teer'n en van smeer'n (=ze maken één groot feest van het leven) (Westerkwartiers)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
