145 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ede`
- in de rede vallen (=onderbreken, het woord ontnemen)
- in den brede (=uitvoerig)
- in goede aarde vallen (=door de ontvanger goed ontvangen worden)
- in goede doen (=in goede vorm)
- in goede dorpen zijn/geraken (=genoeg verdiend hebben om niet meer te hoeven werken)
- in het krijt treden (=de strijd aanbinden)
- in het strijdperk treden (=de strijd aanvatten)
- in koelen bloede iets doen (=geheel kalm en rustig iets doen, alsof er niets aan de hand is)
- je uitkleden voor men naar bed gaat (=alles weggeven voor men sterft)
- kaart, keurs en kan, bederven menig man. (=ten onder gaan aan gokken, vrouwen en drank)
- kleine vossen bederven de wijngaard (=kleine fouten kunnen zorgen voor grote problemen in het geheel)
- kwade gezelschappen bederven goede zeden. (=slechte eigenschappen overnemen van slechte vrienden)
- men wordt wel door een mestkar maar niet door een rijtuig overreden (=goed opgevoede mensen beledigen anderen minder)
- met de maat waarmee gij meet, zal u weder gemeten worden (=op de manier zoals je een ander behandelt zal je ook zelf behandeld worden)
- met de moedermelk ingezogen hebben (=van jongs af zo geleerd hebben)
- moederziel alleen (zijn) (=helemaal alleen (zijn))
- niet het vele is goed, maar het goede is veel. (=kwaliteit is beter dan kwantiteit)
- ook de ceders van Libanon worden afgehouwen (=ook heilige dingen vergaan)
- op de voorgrond treden (=onder de aandacht treden)
- op goede voet staan met iemand (=goed kunnen opschieten)
- op ieder potje past wel een dekseltje (=voor iedereen bestaat er een geschikte levenspartner)
- op je hoede (of qui-vive) zijn (=voorzichtig zijn omdat het niet helemaal vertrouwd wordt)
- op je hoede zijn (=alert en voorzichtig zijn.)
- platgetreden paden/wegen (=dingen die anderen al eerder gedaan hebben)
- redeneren als een kip zonder kop (=erg dom redeneren)
- redenering van Jan Kalebas (=dwaze onlogische redenering)
- te goeder naam en faam bekend staan (=bekend staan voor goede dingen)
- te goeder trouw (=naar beste weten en eerlijk handelend)
- tegenspel bieden/geven (=tegenstand bieden)
- tot de bedelstaf/bedelzak brengen (=alle aardse bezittingen ontnemen)
- traag gereden is vroeg thuis. (=sneller klaar zijn door eerst goed na te denken)
- tweede viool spelen (=een ondergeschikte rol spelen.)
- uit het goede hout gesneden zijn (=van goede afkomst zijn / een goed karakter hebben)
- uit iemands aangezicht gesneden zijn (=sterk op iemand lijken)
- veel koks bederven/verzouten de brij (=te veel verschillende raad volgen kan schadelijk zijn)
- voor de drang der omstandigheden zwichten (=zich naar de omstandigheden schikken)
- voor geen geld of goede woorden (tot iets bereid zijn) (=niet bereid zijn tot iets, wat iemand ook ervoor biedt, en welke argumenten iemand ook naar voren brengt)
- voor goede munt aannemen (=geloven)
- voor ieder gat een spijker hebben (=voor elk probleem een oplossing weten)
- voor iemand in het krijt treden (=iemand helpen en verdedigen)
- voor iets moeten bloeden (=de gevolgen moeten dragen)
- voorzichtigheid is de moeder der wijsheid (=doe het voorzichtig, dan komt er geen schade)
- voorzichtigheid is de moeder van de porseleinkast (=door voorzichtig te zijn, gaan tere zaken langer mee)
- wie naar zijn moeder en vader niet hoort moet het kalfsvel volgen (=wie niet naar zijn ouders luistert, moet soldaat worden)
- zo vader, zo zoon (of: Zo moeder, zo dochter) (=kinderen erven de eigenschappen van hun ouders)
360 betekenissen bevatten `ede`
- aan een touw trekken (=eensgezind optreden)
- de gek in de mouw dragen (=eigenaardigheden verbergen voor anderen)
- het recht in eigen hand nemen (=eigenmachtig optreden)
- iets laten zwemmen (=er geen aandacht meer aan besteden)
- het is een kwade wind die niemand voordeel brengt (=er is altijd wel iemand die van de omstandigheden weet te profiteren)
- alle dagen geen vetpot zijn (=er is armoede)
- elke gek heeft zijn gebrek (=er valt op iedereen wel iets aan te merken)
- de wolf zal met het lam verkeren. (=er zal vrede zijn)
- er is onkruid onder de tarwe (=er zijn minderwaardige goederen (of personen) tussen de betere)
- niet over rozen gaan (=er zijn nogal wat moeilijkheden)
- voor elk wat wils (=er zit voor iedereen wel wat bij)
- redeneren als een kip zonder kop (=erg dom redeneren)
- iemand de hielen likken (=erg onderdanig of nederig tegen iemand doen)
- een gezicht als een oorwurm trekken (=erg ontevreden kijken (omdat er bijv. iets gedaan moet worden))
- in zijn sas zijn (=erg tevreden met iets zijn of plezier met iets hebben)
- met de muts naar iets gooien (=ergens geen zorg aan besteden / er een slag naar slaan, ernaar raden)
- lont ruiken (=ergens het vermoeden toe hebben / het gevaar tijdig aanvoelen)
- zuur opbreken (=ergens mee in moeilijkheden komen (later))
- memento mori (=gedenk dat je zal sterven)
- geen hart in het lijf hebben (=geen greintje medelijden kennen)
- uit de kleine kinderen zijn (=geen kleine kinderen meer hoeven opvoeden)
- een hart van steen hebben (=geen medelijden met anderen hebben)
- kind noch kraai hebben (=geen nazaten of andere familieleden hebben, alleen rekening moeten houden met zichzelf)
- gehuisd en gehoofd zijn (=gegoede burger zijn)
- geluk is de kunst een boeket te maken van de bloemen waar je bij kunt (=gelukkig leven met de gegeven mogelijkheden/beperkingen)
- men wordt wel door een mestkar maar niet door een rijtuig overreden (=goed opgevoede mensen beledigen anderen minder)
- buig de boom als hij jong is (=goede gewoonten kunnen het beste al jong worden aangeleerd)
- het takje buigen als het nog jong is (=goede gewoonten leert men het beste op jonge leeftijd aan)
- de vogel over het net laten vliegen (=goede kansen niet aangrijpen)
- goederen in de dode hand (=goederen die niet vererven)
- geef mijn fiets terug (=grapje om Duitsers te wijzen op de Tweede Wereldoorlog, toen er veel fietsen geconfisqueerd werden)
- in de knoei zitten (=grote moeilijkheden of zorgen hebben)
- de keel kost veel (=herhaalde dronkenschap leidt tot armoede)
- de schapen van de bokken scheiden (=het goede van het slechte scheiden)
- parels/paarlen voor de zwijnen werpen (=het goede verspillen aan hen die het niet verdienen/waarderen)
- het leven is geen zoete krentenbol (=het is niet altijd zo mooi, iedereen heeft wel eens tegenvallers)
- het leven gaat niet altijd over rozen (=het is niet altijd zo mooi, iedereen heeft wel eens tegenvallers)
- het is altijd rouwen en trouwen (=het leven is een afwisseling van goede en slechte tijden)
- de teugels afwerpen. (=het loslaten van regels en verantwoordelijkheden)
- kaf onder het koren (=het minder goede onder het goede)
- de duivel schijt altijd op de grootste hoop (=het ongeluk treft meestal degenen die al in moeilijkheden verkeren.)
- de wijde wereld intrekken (=het verkennen van nieuwe plaatsen, ervaringen en mogelijkheden buiten het vertrouwde)
- je eigen glazen ingooien (=het voor zichzelf bederven)
- je eigen graf graven/delven (=het voor zichzelf bederven)
- er is geen huis met hem te houden (=hij is niet tevreden te stellen, je kan er geen land mee bezeilen)
- het is goed aan hem besteed (=hij verdient het, hij zal er op de goede manier mee omgaan)
- hij zoekt zijn paard en hij zit er op (=hij zoekt iets wat voor zijn neus is, wat iedereen ziet)
- doorslaan als een blinde vink (=hoogst onlogisch redeneren)
- elke ketter heeft zijn letter (=ieder denkt dat de eigen mening bewezen kan worden)
- elk meent zijn uil een valk te zijn (=ieder denkt het beste over de eigen prestaties)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
