457 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `vo`
- aan de ene voet een schoen, de ander blootvoets (=evenwicht is voornaamst)
- aan de veren kent men de vogel (=aan het uiterlijk (verzorging/kleding) kun je zien met wat voor iemand je te maken hebt)
- aan de voeten van Gamaliël zitten (=aandachtig luisteren naar de les die een wijs persoon meegeeft)
- aan de voorhand zijn/zitten (=voorrang hebben)
- aan een balk, die uit het bos gehaald wordt, moet veel gehakt worden, voor hij in het huis past (=in een religieuze groep, vereniging, etc,: je kunt leden uit een gemeenschap winnen, maar hun moet wel geleerd worden zich aan te passen)
- aan een boom zo vol geladen, mist men een twee pruimpjes niet (=als er van iets grote hoeveelheden zijn, kan er wel wat gemist worden)
- aan een klein vogeltje past geen grote bek. (=kinderen moeten gehoorzamen)
- aan handen en voeten gebonden zijn (=geen kant op kunnen)
- aan iemands voeten liggen (=iemand vereren, een absolute fan van iemand zijn)
- aan zijn eerste leugen niet gebarsten en voor zijn tweede niet opgehangen zijn (=een grote leugenaar zijn)
- achter de vodden zitten (=opjagen)
- advocaat van de duivel spelen (=een mening geven waar je het zelf niet mee eens bent, maar die je geeft om reacties uit te lokken)
- advocaat van kwade zaken (=wie slechte zaken verdedigt)
- al voor heter vuren gestaan hebben (=er erger meegemaakt hebben)
- als David zijn volk telde verloor hij de strijd (=tel de winst pas uit bij het einde van de strijd)
- als de dood zijn voor iets (=heel erg bang zijn voor iets)
- als de kan vol is, loopt zij over. (=als je te veel drinkt komt het er weer uit)
- als de maan vol is schijnt ze overal (=als iemand gelukkig is, kan iedereen dat zien)
- als de vos de passie preekt boer pas op je ganzen (=een huichelaar is niet te vertrouwen)
- als er één schaap over de dam is, volgen er meer (=als één persoon iets nieuws geprobeerd heeft, durven anderen ook wel)
- als het huis volbouwd is breekt men de steigers af (=als het doel bereikt is, vergeet men de helpers)
- als het regent in mei, is april voorbij (=spreekwoord dat de spot drijft met spreekwoorden die open deuren intrappen)
- als het voeten heeft (=als de omstandigheden gunstig zijn)
- als je alles van tevoren weet, ga je liggen voor je valt (=het heeft geen zin zich na afloop te beklagen over gebrek aan voorkennis. (Meestal in antwoord op klachten als `Als ik dat van tevoren geweten had.`))
- als je alles van tevoren wist, dan kwam je met een dubbeltje de wereld rond (=het heeft geen zin zich na afloop te beklagen over gebrek aan voorkennis. (Meestal in antwoord op klachten als `Als ik dat van tevoren geweten had.`))
- als jut voor de haakmand staan (=beteuterd, triest)
- als sneeuw voor de zon verdwijnen (=ergens niets van over blijven)
- appelen/knollen voor citroenen verkopen (=oplichten, bedriegen)
- appels voor citroenen verkopen (=iemand oplichten.)
- arbeid is voor de dommen. (=gezegd als je liever op twijfelachtige wijze geld verdient dan op een eerlijk manier)
- avondrood, mooi weer aan boord (=na een rode avondlucht volgt mooi weer)
- bang voor zijn hachje zijn (=weinig durven en bang zijn om gevaar te lopen)
- bang zijn voor zijn eigen schaduw (=overdreven bang zijn)
- beter één ezel voor de ploeg dan twee paarden op stal. (=kiezen voor zekerheid.)
- beter één vogel in de hand dan tien in de lucht (=liever een beetje dan helemaal niets / kleine concrete resultaten zijn beter dan grootse plannen)
- bij kris en kras volhouden (=bij hoog en bij laag volhouden)
- dat is algabra voor hem. (=daar snapt hij niets van.)
- dat is alleen voor pater en mater en niet voor het hele convent (=dat is voor jou te hoog gegrepen)
- dat is een bal voor open doel (=dat is een opmerking waar een zeer voor de hand liggend weerwoord op gegeven kan worden)
- dat is kaviaar voor hen (=dat is onbereikbaar voor hen)
- dat is Latijn voor mij (=dat begrijp ik niet)
- dat is nog van voor de zondvloed (=dat is al heel oud)
- dat was Grieks voor hem (=dat begreep hij niet)
- de aardappelen komen niet voor de eikenblaren (=boerenregel. De aardappelplant begint te groeien als de eik in het blad komt)
- de bezem in de mast voeren (=de baas zijn en leiding hebben)
- de boventoon voeren (=het hoogste woord hebben)
- de daad bij het woord voegen (=onmiddellijk doen wat men zegt te zullen doen)
- de druiven zijn zuur (zei de vos maar hij kon er niet bij) (=van iets dat men niet krijgen kan, zeggen dat men het niet wil)
- de ene bedelaar ziet de andere niet graag voor de deur staan (=men is bang voor concurrentie)
- de grond onder zich voelen wegzinken (=beschaamd zijn , geen oplossing meer zien)
798 betekenissen bevatten `vo`
- in de ijskast zetten (=(tijdelijk) niet uitvoeren)
- het licht zien (=1: begrijpen wat men daarvoor nog niet begreep 2: geboren worden, ontstaan)
- aan de veren kent men de vogel (=aan het uiterlijk (verzorging/kleding) kun je zien met wat voor iemand je te maken hebt)
- bij iemand nog wel kunnen schoolgaan (=aan iemand nog een voorbeeld kunnen nemen)
- op de grote trom slaan (=aandacht proberen te krijgen voor diens zaak)
- iemand het hof maken (=aardig tegen iemand doen in de hoop aardig gevonden te worden)
- de barricades opgaan (=actie voeren om iets voor elkaar te krijgen of juist tegen te houden)
- het lood al in de bil hebben (=al gestraft zijn voor iets. (geschoten zijn met een loden kogel))
- op je hoede zijn (=alert en voorzichtig zijn.)
- vroeg opstaan (=alert zijn voor bedrog)
- in de lucht zitten (=algemeen voorkomen)
- voor Sinterklaas spelen (=alle wensen vervullen, alles voor iedereen betalen)
- de Mammon dienen (=alleen maar belangstelling hebben voor geld)
- om den brode doen (=alleen werken voor het geld en niet omdat het werk fijn/leuk is)
- boven water zijn (=alles is bekend geworden of is teruggevonden)
- je uitkleden voor men naar bed gaat (=alles weggeven voor men sterft)
- als de herder dwaalt dolen de schapen (=als de leider het verkeerd doet weten de mensen die hem volgen niet wat ze doen moeten)
- waar aas is vliegen kraaien (=als er iets te halen valt staat iedereen vooraan)
- als je geschoren wordt, moet je stilzitten (=als er scherpe kritiek op je is (je wordt geschoren), kun je beter rustig wachten tot het voorbij is, in plaats van erop in te gaan)
- eens gezegd, blijft gezegd (=als iemand iets belooft moet die dat ook uitvoeren)
- dan moet de wal het schip maar keren (=als iemand niet vooraf rekening houdt met een naderend probleem, dan moet het probleem maar daadwerkelijk in volle omvang ontstaan, en dan alsnog worden opgelost)
- een vliegende kraai/vogel vangt/vindt altijd wat (=als je er maar op uit gaat, vind je altijd wel wat in je voordeel)
- wie scheep is moet varen (=als je ergens aan begonnen bent moet je er mee voortdoen)
- gaan doet komen (=als je ergens moeite voor doet komen dingen ook jouw kant op)
- wie het dichtst bij het vuur zit, warmt zich het meest (=als je ergens nauw bij betrokken bent, geniet je het meeste voordeel ervan)
- wie appelen vaart, die appelen eet (=als je handelt in bepaalde goederen, dan zul je deze zelf waarschijnlijk ook gebruiken. / Iemand die bepaalde werkzaamheden voor een ander moet verrichten, geniet daar doorgaans zelf ook van)
- mejen kan geen paard al lopende beslaan. (=als je het werk goed wil doen, moet je er de tijd voor nemen)
- ongevraagd, ongeweigerd (=als je iets doet waarvoor geen toestemming is gevraagd kan het achteraf niet meer geweigerd worden omdat het al gebeurd is)
- wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten (=als je iets doms doet, moet je de gevolgen dragen (liefst zonder klagen))
- je woorden worden weer thuisgebracht. (=als je iets negatiefs zegt kan dat leiden tot negatieve gevolgen voor jezelf)
- die in het voorjaar niet zaait, in het najaar niet maait. (=als je jong bent moet je sparen voor je eigen oude dag)
- een goed gelaat is de beste geleidebrief. (=als je knap bent krijg je veel voor elkaar)
- waar geen aardappelen gepoot worden, zullen er ook geen groeien (=als je niet een goed begin voor iets legt, zal er ook niets van worden)
- wie vuur eet schijt vonken (=als men iets gevaarlijks onderneemt krijgt men nare gevolgen)
- wat het huis verliest, brengt het weer terug (=als men iets in huis zoek maakt, komt het meestal vanzelf weer tevoorschijn)
- men moet de schapen scheren maar niet villen (=als men uit hebberigheid de inkomstenbron opoffert heeft men niets meer voor in de toekomst)
- het is altijd koekoek éénzang (=altijd hetzelfde verhaal vertellen of zelfde voorbeeld geven)
- onder een gelukkig gesternte geboren zijn (=altijd voorspoed hebben en gelukkig zijn)
- in een andere vorm gieten (=anders voorstellen)
- april doet wat hij wil (=april geeft onvoorspelbaar weer)
- te goeder naam en faam bekend staan (=bekend staan voor goede dingen)
- de deksel van de pot aflichten. (=bekendmaken wat voorheen verborgen was)
- het tij wacht op niemand. (=benut kansen voor het te laat is)
- maak je borst maar nat (=bereid je voor op een zware klus (of op veel tegenstand))
- er voor gaan (=besluiten aan een onzekere onderneming te beginnen en zich er volledig voor in te zetten)
- goed uit de verf komen (=beter tot uiting komen of succesvoller zijn dan verwacht.)
- bij kris en kras volhouden (=bij hoog en bij laag volhouden)
- iemand in het zeer tasten (=bij iemand de gevoelige plek raken)
- verbi gratia (=bijvoorbeeld)
- verbi causa (=bijvoorbeeld)
25 dialectgezegden bevatten `vo`
- ‘t is vo jen ogen ut te blèt’n (=Dat is heel triest) (Iepers)
- blad vo je neuze blad vo je gat (=deur voor je neus toegooien) (Brugs)
- da 's gin spek vo joen bek (=Dat is niets voor jou) (Veurns)
- die ageen spuigweter vo een ander over (=die heeft niets voor een ander over) (Zeeuws)
- è blek vo è lek (=kortstondige zonneschijn tussen 2 regenbuien door) (Iepers)
- E moe schart'n vo rond te kom'n (=Hij heeft moeite om de eindjes aan elkaar te knopen) (Iepers)
- en'net gin noagel vo a zen gat te klown (=hij bezit niks) (Iepers)
- énen vo piet snot zetten (=iemand een loer draaien) (Brugs)
- Ge Kund em vo Gjin Oar Betrouwen (=eerlijk zijn) (Kortrijks)
- ge zoet er de koede kwak van krieg' n, tis vo mieretetjes va te kriegn, Je kriegt d' r ennebubbels van (=je krijgt er kippevel van) (West-Vlaams)
- Ik zen geboren in de Zelm, de de vo en moe van os pa, die van os ma die weunde op de Hoef (=Ik ben geboren in de Zelm, bij de moeder en de vader van mijn vader.Mij moeder haar ouders woonde in Achterbos) (Mols)
- is mo juuste noëdig vo (=is enkel nodig om) (Veurns)
- je gen nogel vo in zin ol te scharten (=heel arm zijn, niks hebben) (Brugs)
- jè géne naogel vo an zin gat te skarten (=hij heeft niets) (Kortrijks)
- je nee et ginne tid vo een scheete te loatn. (=hij heeft het zeer druk) (Harelbeeks)
- Jè Rippe vo 't Gesticht (=het is een raar persoon) (Kortrijks)
- je zoe geld geevn vo joen te zieën (=wat zie ik je zelden) (Veurns)
- neem een aepje vo mun mee (zierikzee) (=vakantiegroet) (Zeeuws)
- te dom vo ooi teten (=niet bijster intellegent) (Brugs)
- Te Dom vo Wui Tèètn (=niet zo slim) (Kortrijks)
- Tè Jin vo Bèèrnem (=het is een raar persoon) (Kortrijks)
- te leeëk zien vo t' èèpn dundern (=heel lelijk zijn) (Veurns)
- ter stoat vele volk vo de staosje (=een vrouw met een flinke boezem) (Ostêns)
- vo de noene (=in de voormiddag) (Brugs)
- vo wie zennen illigen (=voor wie in godsnaam) (west-vlaams)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
