212 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `ol`
- aan een boom zo vol geladen, mist men een twee pruimpjes niet (=als er van iets grote hoeveelheden zijn, kan er wel wat gemist worden)
- aan mijn lijf geen polonaise (=van mij moet je afblijven)
- achter de wolken schijnt de zon (=alle nare dingen zijn tijdelijk en daarna wordt het beter)
- achteruit gaan als een hollend paard (=snel terrein verliezen)
- alle molenaars zijn geen dieven (=scheer niet iedereen over dezelfde kam)
- alle molens vangen wind. (=iedereen die meedoet zal een deel van de opbrengst opeisen)
- alleen een piepend wiel krijgt olie (=door zich opvallend te gedragen bekomt men aandacht)
- als David zijn volk telde verloor hij de strijd (=tel de winst pas uit bij het einde van de strijd)
- als de herder dwaalt dolen de schapen (=als de leider het verkeerd doet weten de mensen die hem volgen niet wat ze doen moeten)
- als de kan vol is, loopt zij over. (=als je te veel drinkt komt het er weer uit)
- als de maan vol is schijnt ze overal (=als iemand gelukkig is, kan iedereen dat zien)
- als de ragebol rust werkt de spin (=zonder onderhoud raakt `n huis (de omgeving) snel in verval)
- als een olifant in de porseleinkast (=buitengewoon onvoorzichtig of tactloos)
- als een snoek op zolder (=totaal uit zijn element)
- als er één schaap over de dam is, volgen er meer (=als één persoon iets nieuws geprobeerd heeft, durven anderen ook wel)
- als het huis volbouwd is breekt men de steigers af (=als het doel bereikt is, vergeet men de helpers)
- als Hollands welvaren (=blakend van gezondheid)
- appelen/knollen voor citroenen verkopen (=oplichten, bedriegen)
- bij iemand nog wel kunnen schoolgaan (=aan iemand nog een voorbeeld kunnen nemen)
- bij kris en kras volhouden (=bij hoog en bij laag volhouden)
- bouw geen molen om een bak zaad (=voor een kleinigheid moet men teveel moeite doen.)
- dat is koren op zijn molen (=hij zal dat meteen gebruiken als argument voor wat hij toch al wilde)
- dat kan ik wel in mijn holle kies stoppen (=dat is wel een heel klein beetje)
- de bal aan het rollen brengen (=de aanzet geven)
- de dood of de gladiolen (=er vol voor gaan, zonder compromissen.)
- de eerste viool spelen (=het hoogste woord hebben en de baas spelen)
- de fiolen van zijn toorn uitstorten (=heftig uitvaren)
- de gestage drup holt de steen (uit) (=door vol te houden wordt uiteindelijk wel het doel bereikt)
- de huid vol schelden (=flink uitschelden)
- de kolf naar de bal werpen (=het opgeven)
- de kool en de geit sparen (=een oplossing vinden waar beide partijen tevreden mee kunnen zijn)
- de kruik gaat zolang te water tot zij barst (=alles heeft zijn beperkingen)
- de lucht hangt nog vol dagen. (=er is tijd genoeg)
- de maan komt al door de bomen/wolken (=gezegd van iemand die kaal begint te worden)
- de maat is vol (=het wordt niet langer getolereerd)
- de molen is/loopt door de vang (=de zaak of persoon is in de war (gek))
- de rollen omkeren (=wat de een normaal doet doet de ander nu en andersom)
- de tol aan de natuur betalen (=dood gaan)
- de vinger aan de pols houden (=in de gaten houden of alles goed gaat)
- de violen stemmen (=met elkaar onderhandelen, naar compromissen zoeken)
- de volle laag krijgen (=alles over zich heen krijgen)
- de wereld is een schouwtoneel elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel (=ieder krijgt een klein deeltje van wat de wereld te bieden heeft)
- de wolf zal met het lam verkeren. (=er zal vrede zijn)
- de wolf/vos ruilt wel van baard maar niet van aard (=het karakter van de mensen verandert nooit)
- die molen maalt langzaam (=dat gaat traag)
- door de molen halen (=een zeer uitgebreide procedure doen ondergaan)
- door de ouderdom wordt de wolf grijs. (=mildheid komt met de jaren)
- door de wol geverfd zijn (=brutaal , schaamteloos zijn)
- door het verleden achtervolgd worden (=problemen of fouten van vroeger blijven invloed hebben.)
- draaien als een molen (=altijd meegaan met de heersende mening - naar de mond van de toehoorder praten)
211 betekenissen bevatten `ol`
- niet in iemands schaduw kunnen staan (=aan iemand absoluut niet kunnen tippen)
- je ziel en zaligheid verkopen (=absoluut alles opofferen)
- zo welkom als een hond in de keuken (=absoluut niet welkom)
- op een letter doodblijven (=absoluut niets veranderd willen zien)
- zo zeker als tweemaal twee vier is (=absoluut zeker)
- koud bier maakt warm bloed. (=alcohol maakt aggressief)
- een glaasje op hebben (=alcohol te hebben genuttigd)
- het doel heiligt de middelen (=alle middelen zijn toegelaten, zolang het doel maar bereikt wordt)
- als de herder dwaalt dolen de schapen (=als de leider het verkeerd doet weten de mensen die hem volgen niet wat ze doen moeten)
- dan moet de wal het schip maar keren (=als iemand niet vooraf rekening houdt met een naderend probleem, dan moet het probleem maar daadwerkelijk in volle omvang ontstaan, en dan alsnog worden opgelost)
- wie zijn billen brandt, moet op de blaren zitten (=als je iets doms doet, moet je de gevolgen dragen (liefst zonder klagen))
- je woorden worden weer thuisgebracht. (=als je iets negatiefs zegt kan dat leiden tot negatieve gevolgen voor jezelf)
- geen bericht is goed bericht (=als je niet weet hoe het met iets of iemand gaat, kun je ervan uitgaan dat het goed gaat, zolang je geen slecht bericht ontvangt)
- wie vuur eet schijt vonken (=als men iets gevaarlijks onderneemt krijgt men nare gevolgen)
- er voor gaan (=besluiten aan een onzekere onderneming te beginnen en zich er volledig voor in te zetten)
- goed uit de verf komen (=beter tot uiting komen of succesvoller zijn dan verwacht.)
- bij kris en kras volhouden (=bij hoog en bij laag volhouden)
- ze waren fout (=collaborateurs en fascisten gedurende de Tweede Wereldoorlog)
- dat kan het paard niet trekken. (=daar heb ik onvoldoende geld voor)
- dat staat als een paal boven water (=dat is een absolute zekerheid)
- dat houdt me op de been (=dat zorgt ervoor dat ik door kan blijven gaan; daardoor houd ik het vol)
- de touwtjes in handen hebben (=de controle hebben over een situatie.)
- het stuur kwijt zijn (=de controle verloren hebben)
- in de tredmolen lopen (=de dagelijkse sleur volgen - zich onderwerpen)
- voor iets moeten bloeden (=de gevolgen moeten dragen)
- zo heer zo knecht (=de knechten volgen het voorbeeld van de bazen)
- de draad kwijt zijn (=de loop van het verhaal niet meer kunnen volgen)
- de boot is aan (=de maat is vol)
- homo homini lupus (=de mens benadert zijn medemens als een wolf)
- regen in mei, dan is april voorbij (=de natuur kiest vanzelf de goede volgorde)
- de bijl ligt al aan de wortel (=de straf zal spoedig volgen)
- op het eind van de fuik vangt men de vis. (=de volhouder wint)
- je schaapjes op het droge hebben (=de zaken op orde hebben of voldoende hebben om niet meer te hoeven werken)
- bezint eer ge begint (=denk goed na over de gevolgen voordat je actie onderneemt)
- de geest is uit de fles (=dit is niet meer controleerbaar)
- dit loopt uit de hand (=dit is niet meer onder controle)
- verkikkerd zijn (=dol zijn op iemand/iets of verliefd zijn op iemand)
- de gestage drup holt de steen (uit) (=door vol te houden wordt uiteindelijk wel het doel bereikt)
- door het lint gaan (=door woede je emoties niet (meer) onder controle kunnen houden)
- het juiste midden vinden (=een goed evenwicht vinden tussen twee tegengestelde aanpakken. Bijvoorbeeld, als het er om gaat hoeveel bevoegdheden de politie moet hebben om de rechtsstaat te handhaven)
- een goede naam is beter dan olie (=een goede naam (reputatie) is beter dan veel geld (olie) bezitten)
- een duit in het zakje doen (=een kleine bijdrage leveren. (Historisch: de kleinst mogelijke gave in het collectezakje van de kerk).)
- één uur van onbedachtzaamheid, kan maken dat men jaren schreit (=één moment van onvoorzichtigheid kan verschrikkelijke gevolgen hebben)
- op de koop toe nemen (=een onbedoeld gevolg accepteren)
- tweede viool spelen (=een ondergeschikte rol spelen.)
- een ongeluk komt te paard en gaat te voet (=een ongeluk is snel gebeurd, maar de gevolgen slepen lang aan)
- brave hendrik (=een persoon die op overdreven wijze de regeltjes volgt)
- doekje voor het bloeden (=een schrale troost, of een ontoereikende, slechts symbolische maatregel)
- een man als David (=een sterke kerel (David doodde de reus Goliath))
- ongeluk komt zelden alleen (=een tegenslag wordt vaak gevolgd door nog meer problemen)
50 dialectgezegden bevatten `ol`
- 's avens loote en up de noen en de luzegoords 't ol te doen (=luiaards zijn altijd gehaast) (Brugs)
- 't e doa ol krotte en koempanie (=het is daar heel armoedig) (Wevelgems)
- 't es ol geeën avance (=het dient tot niets, het levert niets op) (Waregems)
- 't es ol goe da van 't virken komt (=varken) (Waregems)
- 't hed ol gin naame (='t wordt niet gewaardeerd) (Veurns)
- 't is nie ol evangelie dat de paster prikt (=je moet niet alles geloven dat ze zeggen) (Veurns)
- 't is nie ol gin goed dat blienkt, en slicht da stienkt! (=Niet alles wat blinkt is goud, en niet alles wat stinkt is slecht.) (Veurns)
- 't is ol boffn en blaozn (=het is een bluffer) (Kortemarks)
- 't is ol geboring (o van pot) (=doen alsof) (Veurns)
- 't is ol gjin patat'n skell'n (=Dat is zeker niet gemakkelijk) (Avelgems)
- 't ligt ier ol in astrabansje (=alles ligt hier overhoop) (Wevelgems)
- 't ol an je gat angn (=al je geld aan je kleding besteden) (Veurns)
- 't zien ol klaps (='t zijn praatjes) (Veurns)
- ' t is nie ol gin oar snien wé (=het is niet gemakkelijk) (Brugs)
- ' t is ol gin oar snien (='t is niet zo gemakkelijk) (West-Vlaams)
- achter nuus zynt ol krullekoppen (=na ons...) (Veurns)
- achtr uus zynt ol krullekoppn (=we moeten profiteren van het leven) (Kortemarks)
- aot ol te schiettn komt (=als uiteindelijk blijkt) (Kortemarks)
- Dat is ol gin avaanse (=Dat zet geen zoden aan de dijk) (Veurns)
- Dat komt pesies oit ol van nen ont. (=Dat is verfrommeld.) (Teralfens)
- die beeëste is ol esproeng'n ewist (=dat dier is al bezaaid / gedekt geweest) (Veurns)
- doe ol daje kuint (=handel naar best vermogen) (Waregems)
- doeën, 't is ol je vet daj gift (=doe het, je doet normaal al niets) (Veurns)
- e duvel doet ol (=een werkzame) (Veurns)
- E kan zijn ol opslueven. (=Hij kan er een puntje aan zuigen.) (Evergems)
- E ligt ol te lummen (=Hij ligt al te slapen) (Iepers)
- e nunne die ol pissen no den hemel got (=een beetje regen) (Veurns)
- ee de katte ol eur veulligheid gemak (=heeft de poes al haar behoefte gedaan) (Harelbeeks)
- een eijt in a ol emme, ei jeit een eijt in zaan ol (=Bang zijn, Hij is bang) (Brussels)
- een ol in zénne kop (=een gat in zijn hoofd, blessure) (Meers)
- Em ne pie in zan ol geven (=Iemand een schop voor de broek geven) (Ninoofs)
- en et tzwiens zun ol ekust (=vuile kleine) (Veurns)
- en ze krabden on èr ol en èr duuës was vol (=snuiftabak - doos vullen) (Meers)
- Gesketen ol vliegen (=Iemand bedrogen uitkomen) (Lauws)
- Hee lóópt òl na de dokter òs 'r 'n skeet dwars fóór 't gòt sit (=Het is een echte aansteller) (Texels)
- hij eed an ol in zen hand (=hij doet veel geld op) (Brakels)
- ie dee ol de kapellekes van de stroate (=hij bezocht al de café's in de straat) (Waregems)
- ie goat doar ol versloan, zegt ie zelve (=hij beweert het allemaal aan te kunnen) (Waregems)
- iej ee nogal veel beslag, mee ol zin pretn (=hij wil opvallen, hij looft zichzelf) (Waregems)
- iemand nen eft in zin ol geevn (=iemand een trap onder de kont geven) (Waregems)
- ij ee en vies haar is zijn ol (=hij is kwaad) (Gents)
- in 't begun es't ol wa wilde en wa zilde, in 't begun 'n kan 't nie ip (=eerst is alles koek en ei) (Waregems)
- in 't ol van fluut, in 't gat van den uul (=zeer afgelegen) (Veurns)
- in 't ol van pluto (=in een boerengat) (Brussels)
- in zen ol koteren (=ie mand niet gerust laten, aanporren) (Meers)
- in zèn ol kruipen (=iemand vleien) (Melseels)
- je doet ol in dn duuk (=hij doet alles in het geniep) (Kortemarks)
- je gaot ol verslaon moa mè zne moend (=het is een bluffer) (Kortemarks)
- je gen nogel vo in zin ol te scharten (=heel arm zijn, niks hebben) (Brugs)
- je goat ol an dn oals elpn (=hij zal alles kapotmaken) (Lichtervelds)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
