296 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `zo`
- na mij de zondvloed (=dat is een probleem dat zich pas voordoet als ik er niet meer ben - het zal mijn tijd wel duren)
- na regen komt zonneschijn (=na een periode van tegenslag, komt er een betere tijd)
- naar zijn woorden zoeken (=niet goed meer weten wat te zeggen)
- niet het zout op zijn patatten verdienen (=een klein inkomen hebben)
- niets dan wonden en builen zoeken (=altijd willen vechten)
- niets nieuws onder de zon (=het lijkt nieuwe informatie, maar is al eerder gezegd)
- nood zoekt list. (=in benarde situaties worden ongebruikelijke oplossingen gevonden)
- onder de (groene) zoden stoppen (=iemand begraven)
- onder de groene zoden liggen (=begraven zijn)
- onder de schoenzolen schrijven (=ergens niets van terecht komen)
- op alle slakken zout leggen (=op alle onbelangrijke dingen commentaar hebben)
- op een papieren zoldertje lopen (=grote risico`s nemen)
- op het zondaarsbankje zitten (=schuld bekennen)
- op je achterste zolder jagen (=beledigen, bang maken)
- redeneren als een kip zonder kop (=erg dom redeneren)
- soort zoekt soort (=mensen met dezelfde interesses zoeken elkaar op)
- spijkers op laag water zoeken (=uitermate achterdochtig zijn, onprettige opmerkingen maken over onbelangrijke zaken)
- tot op het bot uitzoeken (=zeer grondig uitzoeken)
- twee zotten onder één kaproen (=een gek is zelden alleen)
- van iets zoveel verstand hebben als een koe van saffraan eten (=ergens geen verstand van hebben)
- van voor de zondvloed zijn (=erg oud zijn)
- veel koks bederven/verzouten de brij (=te veel verschillende raad volgen kan schadelijk zijn)
- vijf poten aan een kalf/schaap zoeken (=iets proberen te vinden dat er niet is)
- vijgenbladen zoeken (=nietige uitvluchten zoeken)
- vis laat de mens zoals hij is (=van vis eten wordt je niet dik)
- vogeltjes die zo vroeg zingen zijn voor de poes (=wie zo vroeg wil genieten komt bedrogen uit)
- voor niets gaat de zon op (=alles kost geld en/of moeite)
- vreemde zorgen doden de ezel. (=je kan dingen het beste zelf doen)
- wel onder zijn zolen kunnen schrijven (=wel mogen vergeten)
- werken zolang het dag is (=werken zo lang iemand kan)
- wie boter op zijn hoofd heeft moet niet in de zon lopen (=wie schuldig is houdt zich best gedeisd)
- wie dan leeft die dan zorgt (=geen zorg om de toekomst van anderen)
- wie dan leeft, wie dan zorgt (=geen zorgen maken over de toekomst)
- wie gaat slapen zonder te hebben gegeten, staat op zonder te hebben geslapen. (=voor de gezondheid zijn eten en slapen van belang.)
- ze is zo plat als een botje (scholletje) (=ze heeft bijna geen borsten)
- zo `n vaart niet lopen (=niet zo erg zijn als het lijkt)
- zo arm als de mieren (=straatarm)
- zo arm als een kerkmuis/kerkrat (=straatarm)
- zo arm als Job (=niets meer hebben)
- zo bezig als een bij (=erg druk bezig zijn)
- zo blind als een mol (=stekeblind)
- zo broos als glas (=erg breekbaar)
- zo brutaal als de beul zijn (=erg brutaal zijn)
- zo de abt, zo de monniken (=medewerkers gedragen zich net zoals hun leidinggevende)
- zo de heer, zo de knecht (=medewerkers gedragen zich net zoals hun leidinggevende)
- zo de waard is vertrouwt hij zijn gasten (=men ziet de anderen zoals men zichzelf ziet)
- zo de wind waait, waait zijn jasje (=iemand zonder principes, die zonder eigen mening anderen naar de mond praat)
- zo dicht als een pot zijn (=goed kunnen zwijgen/geheimen bewaren)
- zo dicht als een zeef. (=spottend gezegd van iets met veel zwakke plekken)
- zo dik als een mol (=erg dik)
424 betekenissen bevatten `zo`
- iets naar zijn hand zetten (=het precies (laten) doen zoals hij wil)
- het is kermis in de hel (=het regent terwijl de zon schijnt)
- handen wassen (=het toilet bezoeken)
- het gaat zo zijn gangetje (=het verloopt rustig, zonder ups en downs)
- afwijzend beschikken op (=het verzoek weigeren)
- als hamerstuk behandelen (=het voorstel zonder discussie aannemen)
- het zo zout nog niet gegeten hebben (=het zo slecht nog nooit meegemaakt hebben)
- vol gas geven (=het zo snel mogelijk doen verlopen)
- het is van de gekke (=het zou niet mogen)
- het is onbestaanbaar. (=het zou niet mogen bestaan, het is een schande)
- haring of kuit ergens van willen hebben (=hij wil iets zeker weten of uitgezocht zien)
- hij zoekt zijn paard en hij zit er op (=hij zoekt iets wat voor zijn neus is, wat iedereen ziet)
- veel koeien, veel moeien. (=hoe meer bezittingen hoe meer zorgen)
- zo lang er leven is, is er hoop (=hoe slecht het ook staat, zolang nog niet alles verloren is, kan alles nog goed komen)
- grote vissen scheuren het net (=hooggeplaatste personen worden niet zo gemakkelijk gestraft)
- elk huisje heeft z`n kruisje (=ieder gezin heeft eigen zorgen en problemen)
- elk is een dief in zijn nering (=ieder zoekt zijn voordeel)
- men vindt geen molenaar of hij at gestolen koren. (=ieder zoekt zijn voordeel, ook al is het ten koste van anderen.)
- ieder bakt zijn koek zoals hij hem eten wil. (=iedereen behartigt zijn zaken, op een manier zoals hij dat zelf wil.)
- het hek is van de dam (=iedereen doet maar wat die wil zonder grenzen)
- elk hart heeft zijn smart. (=iedereen heeft zijn eigen zorgen om iets)
- een mens is geen aardappel (=iedereen heeft zo nu en dan behoefte aan ontspanning)
- de drie h s meegeven (=iemand (zo mogelijk definitief) wegsturen)
- iemand onder zijn vleugels nemen (=iemand beschermen of verzorgen)
- iemand op het matje roepen (=iemand bij zich laten komen en om uitleg vragen waarom iets zo gedaan is)
- een schurftig paard vreest de roskam (=iemand die aan iets schuldig is, heeft liever niet dat datgeen onderzocht wordt)
- iemand de genadeslag geven (=iemand die al in grote moeilijkheden zit nog een probleem erbij geven zodat diegene het niet meer aan kan)
- zo oud als Methusalem zijn (=iemand die bijzonder oud is)
- een volle buik peinst op geen lege. (=iemand die genoeg te eten heeft is niet bezig is met de zorgen van een ander)
- het zonnetje in huis (=iemand die zorgt voor een goede, opgeruimde sfeer)
- iemand de pap in de mond geven (=iemand een gemakkelijke oplossing zomaar aanbieden)
- iemand van het hoofd tot de voeten meten (=iemand heel nauwkeurig onderzoeken)
- iemand wel achter het behang kunnen plakken (=iemand heel vervelend vinden, waardoor je het liefst even helemaal niets meer met hem of haar te maken zou willen hebben)
- iemand spreken door het oor van een turfmand (=iemand heimelijk spreken, zodat niemand anders het hoort)
- iemand met de neus op de feiten drukken (=iemand iets zó onder de aandacht brengen, dat hij het niet langer kan negeren)
- iemand een luis in de pels zetten (=iemand last bezorgen)
- over het paard tillen. (=iemand te veel prijzen, zodat hij verwaand wordt)
- iemand in de wielen rijden (=iemand tegenwerken om te zorgen dat het mis gaat)
- iemand bont en blauw slaan (=iemand zo slaan dat hij een dik gezicht met blauwe en geel blauwe vlekken krijgt)
- iemand in de tang nemen (=iemand zo vasthouden dat hij of zij niet kan ontsnappen. / Iemand in zijn macht hebben)
- zo de wind waait, waait zijn jasje (=iemand zonder principes, die zonder eigen mening anderen naar de mond praat)
- pluimen in de wind waaien (=iets doen zonder na te denken)
- er je eigen plasje overheen doen (=iets een beetje veranderen zodat helemaal naar je zin is. In werksituaties kan dit soms uit de hand lopen, als er veel belanghebbers zijn die allemaal hun eigen plasje over een document willen doen. Het kan dan resulteren in een onleesbare tekst.)
- iets voor zoete koek aannemen (=iets geloven wat je hoort of ziet zonder kritisch te zijn.)
- iets voetstoots aannemen (=iets geloven zonder bewijs)
- iets op zijn beloop laten (=iets gewoon maar verder laten gaan zonder dat je je ermee bemoeit, zonder dat je ingrijpt)
- dat zal je de dood niet aandoen (=iets is niet zo erg is als het lijkt)
- geen man over boord zijn (=iets is niet zo erg, het had veel erger gekund)
- iets bij de roes kopen (=iets kopen in de staat zoals het is)
- op de pof komen (=iets kopen zonder direct te betalen)
50 dialectgezegden bevatten `zo`
- bin nie so van dat benauwde (=ik ben niet zo bang aangelegd) (Deventers)
- bloas nig zo hooge van de toorn (=doe maar normaal) (Twents)
- boëk: Zijnen (elen) boëk plekt tegen zijne (ele) rig (=zo mager als een graat) (Lebbeeks)
- Bòttert ’t nie tusse hullie? (=Kunnen zij het niet zo goed met elkaar vinden?) (Helenaveens)
- break mich de maul nie oeëpe (=als je me verplicht te antwoorden, ben ik nog niet zo zeker van de gevolgen) (Munsterbilzen - Minsters)
- Commandeer je hond en blaf zelluf, Jaag een ander op! (=Je moet me niet zo haasten) (Utrechts)
- d'r is gien pot zo scheef, of d'r paast wel 'n deksel op (=voor elk mens bestaat er een passende partner) (Westerkwartiers)
- da dunk (t) mi'j! (=dat lijkt mij wel zo) (Vechtdals)
- da is gèn kèrkewè.rk (=Dat komt niet zo precies) (Genneps)
- Da kan doch nie woor waenn (=Dat kan toch niet zo zijn) (Achterhoeks)
- da komp nie zo krek of dat stek niet zo nauw (=dat komt niet zo precies) (Drents)
- da kost de wjèërelt nie (=het is niet zo duur) (Kaprijks)
- da ku'j umsgelieks wel (...) (=dan kun je net zo goed wel (...) ) (Vechtdals)
- da kump zoe naa (krek ) nie, asset mèr zjus ès (=dat hoeft niet zo precies) (Munsterbilzen - Minsters)
- da kump zoe naa nie (=dat komt zo nauw niet) (Munsterbilzen - Minsters)
- da kumt nie zo nau (=dat komt niet zo precies) (Dunges)
- da pressiërt zau nie (=dat is niet zo dringend) (Munsterbilzen - Minsters)
- da s zo n nochter vat / (verken) (=dat is een rare) (Zeeuws)
- Da s zoe langk as t bried es (=Dat is zo breed als het lang is) (Koersels)
- da schulde nie feel; da was op ' t nippurken (=het was bijna zo ver (gebeurd) ) (Sint-Niklaas)
- da sjoeët mich zoumèr los èn de kop (=dat viel me zo plots tebinnen) (Munsterbilzen - Minsters)
- da steet nie èn mëne diksjënaer (=daar ben ik het niet mee eens, zo ben ik niet) (Munsterbilzen - Minsters)
- da stik zoe na nie (=dat komt niet zo nauw) (Munsterbilzen - Minsters)
- da teltj (=goed zo) (denderleeuws)
- Da-je niet òp Màrke gân kêike. (=Ga verkering zoeken (iemand die niet zo knap is)) (Volendams)
- da's moar eem' bijgoan (=dat is zo gepiept) (Westerkwartiers)
- da's moar haalf en haalf (=dat is maar zo zo) (Westerkwartiers)
- Da's neet zo slauw. (=Dat is niet zo verstandig.) (Aaltens)
- da's nie slim (=dat is niet zo erg) (Achterhoeks)
- Da's tjij (=zo is hij nu eenmaal) (Hams)
- da's zo kloar as 'n klondje (=dat is zo duidelijk als maar kan) (Westerkwartiers)
- da's zo krom as ne ekke (=dat is wel erg omslachtig) (Berghems)
- da's zo old as de weg noar Rome (=dat weet iedereen) (Westerkwartiers)
- da’k-et a zêë ! (=zo is het !) (Kaprijks)
- da' s zo kloar as kovviedik (=dat is heel onduidelijk) (Westerkwartiers)
- da' s zo kloar as wat (=dat is zo duidelijk als maar kan) (Westerkwartiers)
- daaj ès nie mèt een tang aoën te riere (=die is zo vuil (dat ik ze niet met een tang durf aan te raken)) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj ès zoe sjérp as ën nël en ze terbij ook nog goed naeë (=ze is zo scherp als een naald en kan goed sexen) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj hèt onder ën wals gelaege (=zij is zo plat als een vijg) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj meint ook nog datse get hèt (=ze moet er zo niet mee te koop lopen) (Munsterbilzen - Minsters)
- daaj vings te nog nie zoe rap onder zën klak (=die is zo dom nog niet!) (Munsterbilzen - Minsters)
- daddizazoe (=het is zo) (Dilbeeks)
- dae és èn de grutte of adderdoem van (=hij is zo groot of oud als) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès nie baute de körf gevalle (=zo de ouden zongen, zo piepen de jongen) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae és onder de vekanse noë sjoël gewés (=die is zo dom!) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae ès ook nie onder n doj hin autgebrid (=hij is niet zo dom als hij er uitziet) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae hèt gene roje op zën kl...... (=die is zo arm als job) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae hét gene rotte knab op zën miële (=die is totaal blut -hij is zo arm als Job) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae hèttët ook nie én zën krolle vandaog (=die heeft zich vandaag ook niet zo graag) (Munsterbilzen - Minsters)
- dae is van veure siême en van achtere slup (=iemand die niet zo slim is) (Weerts)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen
