296 spreekwoorden en uitdrukkingen bevatten `zo`
- een papieren zoldertje (=een dunne ijskorst)
- een ridder zonder vrees of blaam (=een moedig mens)
- een slak komt er net zo goed als een kikker. (=iedereen doet dingen in zijn eigen tempo)
- een snoek op zolder zoeken (=iets onmogelijks zoeken, vergeefse moeite doen)
- een speld in de hooiberg zoeken (=iets onmogelijks proberen)
- een straatje zonder eind (=een eindeloos proces, iets wat nooit ophoudt)
- een tien met een griffel en een zoen van de juffrouw (=in de volksmond: De beste beloning voor een 19e eeuws schoolkind)
- een vlek op het blazoen (=een smet op de reputatie.)
- een vogel zingt zowel van armoe als van weelde. (=je kan positief zijn onder alle omstandigheden)
- een vrouw zonder man is als een vis zonder fiets (=feministische uitspraak)
- een woord op zijn pas is zo goed als geld in de tas (=spreken op het juiste ogenblik is waardevol)
- een zak zout met iemand gegeten hebben (=iemand al lang kennen)
- een zondagse steek houdt geen week (=de zondag is geen werkdag maar de dag des Heeren)
- een zondagskind (=iemand die steeds geluk heeft)
- een zondagssteek houdt geen week (=er rust geen zegen op het werk wat iemand op zondag doet)
- een zoon van zijn vader zijn (=het karakter van zijn vader hebben)
- één zwaluw maakt nog geen zomer (=één positieve gebeurtenis betekent niet dat alle problemen opgelost zijn.)
- elk vogeltje zingt zoals het gebekt is (=ieder laat zich uit op een wijze die door zijn eigen aard en opvattingen bepaald worden)
- er behoort meer tot een huishouden dan het zoutvat. (=er zijn veel bijkomende kosten)
- er gezoden en gebraden liggen. (=ergens heel vaak zijn)
- er is niets nieuws onder de zon (=alles is al eerder vertoond)
- er zijn geen rozen zonder doornen (=bij elk geluk is er ook verdriet)
- er zonder kleerscheuren afkomen (=helemaal niets mankeren na een ongeluk)
- er zouden geen achterklappers zijn waren er geen aanhoorders (=er wordt alleen geroddeld als er ook naar geluisterd wordt)
- eten uit de korf zonder zorg (=geen zorgen meer hebben over zijn levensonderhoud)
- geef, zodat je gevende blijft (=geef niet meer dan dat je kunt missen.)
- geen dag zonder zorgen (=er is altijd wel iets om je zorgen over te maken.)
- geen geluk zonder druk. (=gelukkig wordt je niet zonder er moeite voor te doen)
- geen haring zo mager of men braadt er vet uit. (=zelfs uit iets kleins of ogenschijnlijk onbelangrijks valt wel iets waardevols te halen.)
- geen heilige zo klein of hij wil zijn kaarsje hebben. (=mensen vertellen graag wat voor goeds ze hebben gedaan)
- geen katje om zonder handschoenen aan te pakken (=geen gemakkelijk persoon)
- geen koe zo zwart of er zit wel een vlekje aan. (=niemand is perfect.)
- geen koren zonder kaf (=tussen al het goeie zit altijd ook wel iets minder goeds)
- geen krieken zonder stenen. (=niemand is er perfect.)
- geen licht zonder schaduw (=tussen al het goeie zit altijd ook wel iets minder goeds)
- geen mens zo gek of hij heeft een goeie trek. (=zelfs vreemde mensen hebben goede eigenschappen)
- geen pot zo scheef of er past een deksel op (=voor iedereen is wel een levenspartner te vinden)
- geen rook zonder vuur (=er wordt niet over gepraat of er is wel iets van waar)
- geen vlees zonder been (=niets zonder gebreken)
- geen zo kleine sant of hij wil zijn kaars hebben (=ook de mindere machten moet men gunstig stemmen)
- geen zoden aan de dijk brengen/zetten (=niets bijdragen tot)
- geen zorgen voor de dag van morgen (=maak je nu nog niet druk over mogelijke toekomstige problemen)
- geen zorgen voor morgen, elke dag heeft genoeg aan zijn eigen kwaad (=de moeilijkheden van vandaag zijn genoeg om je zorgen over te maken)
- geld verzoet de arbeid (=geld dat je krijgt maakt het harde vervelende werk weer goed)
- gezouten scherts (=bijtende scherts)
- grote parade en klein garnizoen (=een grote vertoning maar niet veel zaaks)
- heb je het ooit zo zout gegeten (=heb je het ooit zo straf meegemaakt)
- herenzonden boerenleed. (=de gewone mensen boeten voor de fouten van de mensen met macht)
- het bijltje zoeken (=een excuus of uitweg verzinnen)
- het gaat zo zijn gangetje (=het verloopt rustig, zonder ups en downs)
424 betekenissen bevatten `zo`
- haast je langzaam (=doe het zo snel mogelijk, maar niet sneller (uit het Latijn: Festina lente))
- bot gegeten hebben (=dom geboren zijn en zo blijven)
- je achter de oren krabben (=door een onverwachte, zorgelijke ontwikkeling tot nadenken gestemd zijn)
- een Babylonische spraakverwarring (=door elkaar spreken zonder naar elkaar te luisteren en elkaar niet verstaan)
- over lijken gaan (=doordouwen zonder oog voor ethiek of moraal)
- als de wijn is in de man, is de wijsheid in de kan (=drank verdringt gezond verstand)
- jezelf op de borst slaan (=duidelijk aan de omgeving laten weten dat men ergens bijzonder trots op is)
- met een rode letter aangetekend staan (=duidelijk vermeld , zodanig dat het zeker niet vergeten wordt)
- een boterham met tevredenheid (=een (droge) boterham (zonder beleg))
- leven als een god in Frankrijk (=een aangenaam en zorgeloos leven hebben)
- ambt geeft verstand. (=een baan gekregen hebben zonder er iets van af te weten)
- een eed met boter bezegeld. (=een belofte zonder echte intentie om de belofte na te komen)
- sanitaire stop (=een bezoek aan de W.C)
- iets in één adem uitlezen (=een boek waaraan je begonnen bent heel snel uitlezen, omdat je het zo spannend vindt)
- een Frans compliment. (=een compliment wat niet zo oprecht of positief is als het aanvankelijk leek)
- een uiltje knappen (=een dutje doen (zogenaamd een vlinder vangen))
- een kring om de zon brengt water in de ton. (=een halo rond de zon voorspelt meestal regen)
- aan de zwabber zijn (=een onbezorgd leventje leiden)
- iemand het voordeel van de twijfel gunnen (=een onzekere factor voor hem zo gunstig mogelijk laten meetellen)
- een krakende wagen (=een onzekere zaak - iemand met een zwakke gezondheid)
- iets op een procrustesbed leggen (=een regeling zo toepassen dat hij er voordeel van heeft)
- een hazenslaapje (=een slaap, die zo licht is, dat men bij `t minste geluid wakker wordt)
- er met de pet naar gooien (=een taak bijzonder slordig uitvoeren)
- ten hemel schreiend (=een toestand die zo erg is dat er eigenlijk direct iets aan gedaan zou moeten worden)
- een broodje aap (=een verzonnen verhaal dat als waarheid wordt verspreid.)
- het zeil in top zetten (=een zo goed mogelijke vertoning weggeven)
- een mooi span voor een bokkenwagen (=een zonderling koppel)
- een hartje zonder zorg (=een zorgeloos iemand)
- je het apezuur zoeken (=eindeloos zoeken)
- elkaar de bal toespelen (=elkaar voordeeltjes bezorgen)
- eruit zien als de dood van ieperen (=er bijzonder slecht uitzien)
- er uitzien als melk en bloed (=er gezond uitzien)
- goed je mondje kunnen roeren (=er goed voor zorgen dat je mening wordt gehoord)
- geen dag zonder zorgen (=er is altijd wel iets om je zorgen over te maken.)
- er is meer dan de molen in het woud omgegaan (=er is iets bijzonders gebeurd)
- geen erger venijn dan kwade tongen. (=er is niets zo erg als dat men kwaad van je spreekt.)
- de drempel is glad. (=er komt veel bezoek)
- aardappelbloed hebben (=er ongezond uitzien)
- een zondagssteek houdt geen week (=er rust geen zegen op het werk wat iemand op zondag doet)
- de dood of de gladiolen (=er vol voor gaan, zonder compromissen.)
- daar zitten nogal wat haken en ogen aan (=er zijn meer problemen dan je op het eerste gezicht zou denken)
- om over naar huis te schrijven (=erg bijzonder)
- een brave Hendrik zijn (=erg braaf zijn of zich zo voordoen)
- iets in de vingers hebben (=ergens ervaring en deskundigheid over hebben opgebouwd, waardoor men met grote kwaliteit en zonder fouten te maken, zich hiermee bezig kan houden)
- met de muts naar iets gooien (=ergens geen zorg aan besteden / er een slag naar slaan, ernaar raden)
- de klok hebben horen luiden maar niet weten waar de klepel hangt (=ergens over gehoord hebben, zonder er echt iets van af te weten)
- je hart vasthouden (=ernstig zorgen maken, bang zijn dat het mis gaat)
- er over oordelen als een blinde over de kleuren (=erover oordelen zonder kennis van zaken)
- iemand iets door de neus boren (=ervoor zorgen dat iemand iets niet krijgt)
- iets in goede banen leiden (=ervoor zorgen dat iets goed verloopt)
50 dialectgezegden bevatten `zo`
- 't Is zo wisse as een klontie zuut is (=Zeker van iets zijn) (Drents)
- 'T ken Fraizn 't ken doojn moor dou mie moor dooie Fraizen (=Ik heb het niet zo op Friesen) (Gronings)
- 't kom nie ip e tette van ne mierebuk (=het steekt niet zo nauw) (West-Vlaams)
- 't kom nie op ne juinepel (=het komt niet zo nauw) (Graauws)
- 't kump zo as 't kump (=fatalistisch) (Vechtdals)
- 't kump zo trage as biej nen osn de melk (=er zit geen schot in de zaak) (Twents)
- 't Laeve waas veur veul minse neet zoeë gezellig es de bure get mieë gelök haje! (=Het leven was voor veel mensen niet zo gezellig moesten de buren wat meer geluk hebben!) (Kinroois)
- 't lag in mijn leens (=ik had zo een vermoeden) (Waarschoots)
- 't Laikent deer wel puur zo drok. (=Het is daar behoorlijk druk.) (Zaans)
- 't leste schip mot ok vracht hemm'n (=maak je niet zo druk) (Westerkwartiers)
- 't mes snit aan twee kant'n (=zo versterk je elkaar) (Westerkwartiers)
- 't moet nôdig zo weze (=het zal wel, ik geloof 'r niks van, ja ja...) (Westfries)
- 't schuurtje moet bij 't huuske bliev'm (=zo regelen dat alles blijft kloppen) (Westerkwartiers)
- 't steekt nie op een adzuunpelle (=het komt niet zo nauw) (Wesdurps)
- 't Steekt nie op een jûûnpelle (=Het komt niet zo nauw) (West Zeeuws Vlaams)
- 't steekt op gien andzjuunpelle (=Het steekt niet zo nauw; Het maakt niet (s) uit) (Gents)
- 't stikt op gin scharding (='t Steekt niet zo nauw) (Veurns)
- 't stikt zo na nie (=zo perfect moet het nu ook wel niet zijn) (Sint-Niklaas)
- 't Was novenant! (=Het één was al zo slecht als het ander!) (Dilbeeks)
- 't wèr van da, zene (=het was weer zo) (Antwerps)
- 't Zit effen dikke, 't Goa kattejongen spuien (=Het gaat zo dadelijk regenen) (West-Vlaams)
- ‘t een steek nie op een andzjuunpelle (=het steekt niet zo nauw) (Kaprijks)
- (of) tot het zo is ! zo is het gewôan/het is gewôan zo... ,klaar (uit) ! (=dat het zo is !/ het is zo !) (Utrechts)
- ' t ès geen raut aut ' n vinster (=het is niet zo erg) (Bilzers)
- ' t es zu leutig allemoal tuupetegoare (=het is zo leuk allemaal samen) (Gents)
- ' t is ' t ende van de wèèreld nieë (=zo erg is het niet) (Veurns)
- ' t is alted iets, en ut so we zen es ut nie zo was (=Het is altijd iets, en het zou wat zijn als het niet zo was) (Dunges)
- ' t is ol gin oar snien (='t is niet zo gemakkelijk) (West-Vlaams)
- ' t is zo kloar as ' n klondje (=het is zo helder als het maar kan) (Westerkwartiers)
- ' t kump neet zoea nej (=het komt niet zo nauw) (Steins)
- ' t steekt nie nauwe (=het moet niet zo precies zijn) (Waregems)
- ' t Steekt nie op een jûûnpelle (=Het komt niet zo nauw) (Zeeuws)
- ' t un doet, ' t un es geeën woar (=het is niet zo) (Waregems)
- ' t zo druk hemme ès de pan mee vastenoavend (=het ergens heel druk mee hebben) (Luyksgestels)
- a la boneur (=goed zo) (Meers)
- A-j zo ,krek kieken ku-j gien bok olln (=Minder secuur bekijken) (Giethoorns)
- A-j zo krek kieken ku-j gien bok olln (=het minder secuur bekijken) (Giethoorns)
- A'j zo krek kieken ku-j gien bok olln. (=Het minder sikuur bekijken) (Giethoorns)
- aangetrouwdj is aangescheête (=een aangetrouwde wordt niet zo gewaardeerd) (Weerts)
- aarde gij wir posjus ghe-te? (=waar kwam je voor je werk zo laat vandaan?) (Oudenbosch)
- Aarm schraep m'i'j de wortel,aander vreet i em zo op.uitd (=Et is daar armoedig) (Giethoorns)
- Ach, ut mag wel zo we'en! (=Het gaat goed met mij) (Hoogeveens)
- ae zo ne ceng in twieën bèet'n (=hij is gierig) (Wichels)
- ae zo Onzieër van 't kruis lezen (=hij is erg vroom) (Wichels)
- aet dat-ste get weurs!! (=eet goed, zo dat je groot en sterk wordt.!!) (Steins)
- Agge Wouw op oewe rug aar ange, zoude nie naar Baarege verlange (=Als je Wouw op je rug moest dragen zou je nooit naar Bergen op zoom verlangen (naar iets verlangen dat zo goed als onbereikbaar is)) (Roosendaals)
- Aggij nou nie oew bakkus houwt, dan slao ik um subbiet meepussaant dicht (=als jij nu niet je mond houd sla ik hem zo direct dicht) (Tilburgs)
- ai nog us i- ens zo liegt heloof k je nie mi (=liegen) (Zeeuws)
- Ak oe zo heure (=Als ik je zo hoor) (Hoogeveens)
- al bringe de kraeën het aut (=al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel) (Munsterbilzen - Minsters)
Bronnen
De spreekwoorden en gezegden zijn afkomstig van Wikiquote, Wikipedia en onze gebruikers.
Op woorden.org is de uitleg ingekort en is herkomst van spreekwoorden en gezegden weggelaten.
Zie ook:
- vaartips.nl Ruim 300 woorden, zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- debinnenvaart.nl Nog eens honderden zegswijzen en uitdrukkingen met een maritieme achtergrond
- Het boek `De Latynsche spreekwyzen` uit 1755 met oud-Nederlandse vertalingen